دانش اجتماعی مسلمین که از زوایای گوناگون به ژرفانگری در مسائل اجتماعی پرداخته است، با کنترل شایسته‌ی آسیب‌های اجتماعی در سده‌های میانی، نقش مهمی در فراز تمدنیِ جامعه‌ی مسلمان داشته است. از میان رویکردهای گوناگون دانش اجتماعی مسلمین، رویکرد خطابی بیشترین اثرگذاری را بر اندیشه و رفتار مردمان داشته و عمومی‌ترین وجه از دانش اجتماعی ...
بیشتر
دانش اجتماعی مسلمین که از زوایای گوناگون به ژرفانگری در مسائل اجتماعی پرداخته است، با کنترل شایسته‌ی آسیب‌های اجتماعی در سده‌های میانی، نقش مهمی در فراز تمدنیِ جامعه‌ی مسلمان داشته است. از میان رویکردهای گوناگون دانش اجتماعی مسلمین، رویکرد خطابی بیشترین اثرگذاری را بر اندیشه و رفتار مردمان داشته و عمومی‌ترین وجه از دانش اجتماعی مسلمین بوده است. متون رویکرد خطابی به دلیل توجه ویژه به آداب و رسوم و بسیاری از روابط میان‌فردی و اجتماعی، ترکیبی متوازن و متناسب با شرایط و اقتضائات زمانه‌ی خویش ارائه کرده و به افراد، نگرشی سازنده در برابر موقعیت‌های زندگی می‌بخشیدند. کامیابی دانش اجتماعی مسلمین در بروز رفتارهای بهنجار از سوی شهروندان، این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا بازخوانی و روزآمد کردن الگوهای اثرگذار رویکرد خطابی بر جامعه و فرهنگ، در این روزگار نیز می‌تواند جامعه‌ی مسلمان را در کنترل آسیب‌های اجتماعی یاری کند؟ این پژوهش با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفیِ جهت‌دار، دیدگاه‌ها و نظریه‌های اندیشمندان مسلمان را در رویکرد خطابی، بازآفرینی کرده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که آثار اندیشمندان مسلمان در رویکرد خطابی با تکیه بر ویژگی‌هایی مانند اخلاق‌گرایی، آگاهی‌بخشی، بهره‌گیری از روش اقناعی و همچنین گستردگی و گوناگونی مخاطب، چهار محور اصلی را در کنترل بهینه آسیب‌های اجتماعی مورد توجه قرار داده‌اند: واقع‌نگری در رویارویی با آسیب‌های اجتماعی؛ ترسیم چشم‌انداز قابل دستیابی از جامعه‌ی مطلوب؛ بهبود جامعه‌پذیری و نهادینه‌سازی شبکه‌ی اجتماعی؛ برجسته‌سازی بن‌مایه‌های اصیل فرهنگی در سبک زندگی.
