ابراهیم عباسپور؛ محمدعارف محبی؛ عبدالهادی صالحی زاده
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 163-182
چکیده
منطق حیات اجتماعی بر فرهنگ بنا می‌شود. متناسب با نوع نظام فرهنگی، اهداف، ساختار و محتوای جامعه قابل‌تعریف شده و تفکیک جامعه به مطلوب و نامطلوب معنا می‌یابد. بر همین مبنا، تعیین آسیب‌های اجتماعی، طبقه‌بندی و نوع تفسیری که از آنها صورت می‌گیرد، از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت می‌شود. لذا در موضوع آسیب‌شناسی اجتماعی، تعریف معیارها ...
بیشتر
منطق حیات اجتماعی بر فرهنگ بنا می‌شود. متناسب با نوع نظام فرهنگی، اهداف، ساختار و محتوای جامعه قابل‌تعریف شده و تفکیک جامعه به مطلوب و نامطلوب معنا می‌یابد. بر همین مبنا، تعیین آسیب‌های اجتماعی، طبقه‌بندی و نوع تفسیری که از آنها صورت می‌گیرد، از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت می‌شود. لذا در موضوع آسیب‌شناسی اجتماعی، تعریف معیارها و شاخص‌های آسیب‌های اجتماعی از موضوعات کانونی است. دو تیپ ایدئال طیب و خبیثه دو الگوی غالب جامعه در ادبیات قرآنی است. خبائث آسیب‌هایی هستند که طهارت و سلامت جامعه طیب را در مسیر غریزه و الزامات اجتماع جاهلی هدایت می‌کند. این پژوهش سعی کرده، با روش تفسیر موضوعی و معناشناختی، مفاهیم قرآنی را در چارچوب دستگاه معرفتی قرآن شبکه‌سازی کرده و متناسب با تصویری که قرآن از جامعه سالم و آسیب‌دیده ارائه می‌نماید، معیارها و شاخص‌های آسیب‌های اجتماعی را استنباط کند. کلیه مباحث در دو سطح دسته‌بندی شده‌اند. در سطح معیارهای تشخیص، اصول سه‌گانه: حق، عدالت و همبستگی تحلیل گردیده و درواقع، منطق فهم و تشخیص آسیب‌ها منقح شده است و به‌منظور طبقه‌بندی و رتبه‌بندی آسیب‌ها، شاخص‌های نه‌گانه‌ای عمدتاً ناظر به اصول معیاری، استنباط و صورت‌بندی گردیده است که با ارجاع به مجموع آنها، چیستی، پیامدها و منطق کنترل آسیب‌ها نیز فهم‌پذیر شده است.
غلام رضا شفق؛ سید حسین شرف الدین؛ عبدالهادی صالحی زاده
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 61-82
چکیده
بسیاری از نظریات ساختاری- کارکردی تنها بر انحرافات اجتماعی تأکید دارند، براساس آیات قرآن نیز این موارد انحرافات اجتماعی است؛ اما دسته‌ای دیگر از انحرافات بزرگ سیاسی و اقتصادی در آیات قرآن و نظریه تضاد مطرح می‌شود که دارای پیامدهای خطرناک‌تر و ابعاد پیچیده‌ترند. در این مقاله، مقولات این قبیل انحرافات با روش تحلیل محتوای کیفی ...
بیشتر
بسیاری از نظریات ساختاری- کارکردی تنها بر انحرافات اجتماعی تأکید دارند، براساس آیات قرآن نیز این موارد انحرافات اجتماعی است؛ اما دسته‌ای دیگر از انحرافات بزرگ سیاسی و اقتصادی در آیات قرآن و نظریه تضاد مطرح می‌شود که دارای پیامدهای خطرناک‌تر و ابعاد پیچیده‌ترند. در این مقاله، مقولات این قبیل انحرافات با روش تحلیل محتوای کیفی از نظریه تضاد استخراج شده و سپس بر قرآن عرضه گردیده و مقولات نهایی استخراج گردیده است. در مجموع پنج مقوله نابرابری اجتماعی، احساس محرومیت، تحریف تعریف اعمال انحرافی، ظلم و تعدی توانمندان و برچسب کجروی مهمترین مقولات استخراج شده از نظریه تضاد بود. با مرور آیات و روایات و با توجه به تفاسیر و شرح آیات و روایات معلوم شد که این مقولات در متون دینی نیز ذکر شده است اما از لحاظ مبنایی و نحوه تبیین مقولات با نظریه تضاد متفاوت است. متون دینی، همانند نظریه تضاد، تنها به عوامل اقتصادی توجه نکرده، بلکه عوامل فرهنگی، سیاسی و حتی شخصیتی را نیز در تبیین این مقولات دخیل دانسته است. پس توانمندان از قدرت و ثروت تأثیر می‌پذیرند اما میزان تأثیر پذیری آنان متفاوت است؛ به گونه‌ای که برخی قدرتمندان و ثروتمندان نه تنها از قدرت و ثروت برای ظلم و تعدی و تحریف حقایق استفاده نکردند، بلکه آن را عامل خدمت به جامعه قرار دادند. همچنین برخی محرومین به دلیل محرومیت مادی دچار احساس محرومیت نشدند و در نهایت منحرف نگردیدند. پس طبق متون دینی قدرت و ثروت متغیرهای مهمی هستند؛ اما میزان تأثیرگذاری آنها بر افراد مختلف متفاوت است.
