نوع مقاله : تخصصی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد، ایران

2 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد، ایران.

چکیده

مدیریت بومی فضای مجازی و اعمال حاکمیت در قلمرو سایبری کشور از نیمه دوم دهه 80 در دستور کار قرار گرفته است و به‌ویژه از اوایل سال 1385 بحث طراحی شبکه ملی اطلاعات طرح گردید که مهم‌ترین دلیل پیاده‌سازی این شبکه، کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد. با این وجود، کماکان مدیریت بومی فضای مجازی از طریق شبکه ملی اطلاعات محقق نشده است و این وضعیت چالش‌های فرهنگی، سیاسی و... را برای جمهوری اسلامی ایران تولید کرده است. از این جهت هدف اصلی این پژوهش، آسیب‌شناسی مدیریت فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر شبکه ملی اطلاعات است. بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش عبارت است از مدیریت فضای مجازی در جمهوری اسلامی ایران از طریق شبکه ملی اطلاعات، با چه آسیب‌ها و چالش‌هایی مواجه بوده است؟ بر اساس یافته‌های پژوهش، اصلی‌ترین آسیب‌ها، فقدان اجماع نظری پیرامون شبکه ملی اطلاعات در میان متولیان، توسعه نامتوازن، ضعف پیوست اجتماعی و غلبه نگاه سیاسی بوده است. آنچه اکنون به‌عنوان شبکه ملی اطلاعات عملیاتی و شناخته می‌شود، عمدتاً متمرکز بر بعد زیرساختی بوده و دو بعد سرویس و محتوا مورد غفلت قرار گرفته است و این امر نمی‌توانند تأمین‌کننده حاکمیت سایبری جمهوری اسلامی ایران و مدیریت بومی فضای مجازی باشد.

کلیدواژه‌ها

            حافظ‌نیا، محمدرضا، (1390)، «مفهوم‌سازی ژئوپلتیک اینترنت و فضای مجازی»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال هفتم، شماره اول.
-           خانیکی، هادی‌هادی و محمود بابایی، (1390)، «فضای سایبروشبکه‌های اجتماعی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، دوره اول، شماره 1.
-           عسکری، سیداحمد و احسان شاه‌قاسمی، (1398)، «مطالعات فضای مجازی و فرهنگ، نقدی بر کتاب فضای مجازی، اجتماع و فرهنگ»، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال بیستم، شماره 12، ص303ص303-320.
-           قاسمی، فرهاد و ایرج اسماعیلی فرزین، (1396)، «جنگ هیبریدی در سیستم بین‌المللی پیچیده ـ آشوبی»، فصلنامه مدیریت نظامی، سال هفدهم، شماره 2.
-           کیا، علی‌اصغر، (1394)، «تأثیرتأثیرشبکه‌های اجتماعی اینترنتی برکیفیت روابط اجتماعی (مطالعه موردی کاربران فیسبوک)»، فصلنامه علوم خبری، سال پنجم، شماره 13.
-           محمدی‌خانقاهی، محسن، (1397)، «ابعاد و مؤلفه‌های شبکه ملی اطلاعات»، دانشگاه عالی دفاع ملی، گزارش راهبردی، شماره 44.
-           محمدی‌خانقاهی، محسن، (1398)، «حاکمیت سایبری و امنیت ملی»، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
-           محمدی‌خانقاهی، محسن؛ مرادی، عبدالله و صفیه رضایی، (1396)، «نقش شبکه‌های اجتماعی در جهت‌دهی به افکار عمومی و بسیج سیاسی»، فصلنامه عملیات روانی.
-           نامداریان، لیلا (1396)، «ارائه الگویی برای تقویت اثرات اقتصادی شبکه ملی اطلاعات»، پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، دوره 33، شماره 1.
-           همایون، محمدهادی و محمدساجد هاشمی، (1396)، «بازنمایی شبکه ملی اطلاعات در رسانه‌های برون‌مرزی»، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال سوم، شماره 9.