نوع مقاله : تخصصی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه صدا و سیما، دانشکده دین و رسانه، قم، ایران
2 دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه قم، دانشکده حقوق، ایران، قم
3 کارشناس ارشد بازرگانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه ایلام، ایران
چکیده
در این پژوهش، تأثیر و رابطه آسیب‌های فرهنگی فضای مجازی بر هویت جامعه، مورد بررسی قرار گرفته است. با این فرض که ماهیت فناوری فضای مجازی، خصوصاً در مقطع نوجوانی و جوانی می‌تواند باعث ایجاد دگرگونیهایی در هویت فرهنگی شود. در واقع، استفادة نادرست از فضای مجازی در دگرگون ساختن هویت فرهنگی با تحت تأثیر قرار دادن هویت جنسیتی، هویت خانوادگی، هویت ملی، هویت جهانی و دینی تأثیرگذار خواهد بود. از طرفی رسانههای نوین اطلاع‌رسانی و در رأس آن اینترنت، موجب نوسازی فرایندهای اجتماعی هستند و علی‌رغم فرصت‌هایی که در اختیار بشر قرار داده‌اند و در جای خود، تبیین شده و خواهد شد، اما بدیهی است که پیامد آسیب‌های فرهنگی موجود در فضای مجازی، عدم احساس تعهد و مسئولیت در قبال ارزش‌ها و باورها است. در واقع، بخش زیادی از هویت فرهنگی فعلی، حاصل تعامل و ارتباط آن با فضای مجازی است و ازآنجاکه جامعه فعلی، جامعهای در حال گذار است، طبیعتاً با تحولات مربوط به گذار از جامعه سنتی به جامعه مدرن روبرو است. یکی از این تحولات تغییرات هویتی در بُعد هویت فرهنگی است. این پژوهش می‌تواند به‌عنوان تابلوی هشداردهنده و پژوهشی جامعه‌شناختی، تأثیر شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های موجود در فضای مجازی بر هویت فرهنگی را مورد مطالعه قرار دهد.
کلیدواژه‌ها
- انصاری، ا.، و کیانپور، م.، و عطایی، پ. (1397)، «تحلیل جامعه‌شناختی تاثیر استفاده از فضای مجازی بر فرهنگ شفاهی (مورد مطالعه: شهر اصفهان)»، جامعه‌شناسی کاربردی (مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، 29(1)، (پیاپی 69)، ص18-40.
- پایا، علی، 1388، فناوری‌های اطلاعات و فرهنگ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- پویا، علیرضا، (1397)، «نقش رسانههای جمعی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی با رویکرد قرآنی»، فصل‌نامه مطالعات اسلامی آسیب‌های اجتماعی، شماره 1.
- تسلیمی، محمدسعید و همکاران، (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، ش 10، ص151–
- خانی جزئی، جمال، (1388)، تأثیر متقابل فرهنگ فناوری، تهران: پاژنگ خودرو.
- رحمت‌آبادی، اعظم، (1385)، مطهری و آسیب‌شناسی فرهنگی، بازیابی شده از سایت باشگاه اندیشه http://www.bashgah.net
- ساعی محمدحسین و سیدوحید عقیلی، (1393)، «نقش فرهنگ و هویت ملی در شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی از دیدگاه فعالان فضای سایبری ایران»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات سال پانزدهم، زمستان، شماره 28.
- عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و محمد شیخ‌زاده، (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 5 (2)، ص151-198.
- عسکری، سید احمد و احسان شاه قاسمی، (1398)، «مطالعات فضای مجازی و فرهنگ؛ نقدی بر کتاب فضای مجازی، اجتماع و فرهنگ»، پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، 20(12)، ص303-320.
- کریمی‌زاده، محمدمهدی؛رفیع‌زاده، احسان و داریوش خلق‌نیک، (1393)، «بررسی ارتباط فرهنگ و فضای مجازی و ارائه راهکارهایی جهت ارتقای تعاملات بین آنها»، اولین کنفرانس ملی فضای سایبری و تحولات فرهنگی، تبریز.
- معمار، ثریا و فاطمه قربانی، (1392)، «تجارب زیسته والدین دانش‌آموزان دختر دورة متوسطه در خصوص آسیب‌های فرهنگی اینترنت (مورد مطالعه: شهر سمیرم)»، پژوهش‌های ارتباطی، شماره 3، ص129-154.
- وکیل‌ها، سمیرا، (1392)، «تأثیر فضای مجازی بر عرصه هویت فرهنگی»، مطالعات جامعه‌شناختی ایران، دوره 3، شماره 9، ص63-75.
)