نوع مقاله : تخصصی
نویسندگان
1 استادیار گروه فلسفه اصول و فقه حکومتی، فرهنگستان علوم اسلامی، قم، ایران
2 کارشناسی ارشد فلسفة علوم اجتماعی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، ایران
چکیده
این مقاله به دنبال ارائه مدل مفهومی و پایه در شناخت آسیب‌های اجتماعی می‌باشد و بر این پیش‌فرض استوار است که جامعه‌پردازی در عصر حاضر از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار گردیده است، به گونه‌ای که برای طراحی برنامه‌های توسعه اجتماعی و یا آسیب‌شناسی‌های اجتماعی، تأثیر و تأثر همه مؤلفه‌های حیات اجتماعی و حتی حیات فردی بر یکدیگر و سهم تأثیر هر یک در ایجاد توسعه کل جامعه باید ملاحظه و محاسبه گردد. از این حیث، یکی از آسیب‌های مهم نظام برنامه‌ریزی موجود ما نداشتن مدل جامع جهت شناخت نظام‌مند آسیب‌های اجتماعی می‌باشد. مدلی که در سایه داشتن آن اولاً، تمام آسیب‌های اجتماعی شناخته شود. ثانیاً، ارتباطات و تأثیرگذاری این آسیب‌ها بر یکدیگر معین گردد. ثالثاً، وزن و سهم تأثیر هر آسیب در ایجاد ناهنجاری‌های اجتماعی معین گردد. این مدل مفهومی از برقراری ارتباط ماتریسی بین سه دسته از مؤلفه‌های مفهومی در باب شناخت آسیب‌های اجتماعی شکل گرفته است. این سه دسته از مؤلفه‌ها عبارتند از: آسیب‌های اجتماعی در سه حوزه «سیاسی، فرهنگی، اقتصادی» و در سه سطح «توسعه، کلان، خُرد» و در سه مقیاس «ملی، منطقه‌ای، جهانی» که از ضرب اینها در یکدیگر مدلی با 27 خانه به دست می‌آید که بر اساس آن می‌توان آسیب‌های اجتماعی را طبقه‌بندی، توزین و ارتباط آنها با یکدیگر را تبیین کرد. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع مکتوب و کتابخانه‌ای می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- نهج‌البلاغه، 1375، ترجمۀ محمد دشتی، قم، مشهور.
- ابوالحسن تنهایی، حسین، 1379، درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، چ چهارم ، تهران، مرندیز.
- ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری، 1384، جامعه‌شناسی توسعه، چ پنجم، تهران، کیهان.
- پیروزمند، علیرضا، 1381، الگو و طبقه‌بندی موضوعات در مهندسی فرهنگی کشور، تهران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
- تورن، آلن، 1380، نقد مدرنیته، ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران، گام نو.
- دویویی، گراویه، 1367، فرهنگ و توسعه، ترجمۀ فاطمه فراهانی و عبدالحمید زرین، تهران، کمیسیون ملّی یونسکو در ایران.
- رفیع‌پور، فرامرز، 1377، توسعه و تضاد، چ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- ریتزر، جورج، 1379، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، چ چهارم، تهران، انتشارات علمی.
- ستوده، هدایت‌الله، 1379، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران، آوای نور.
- صفائی، علی، 1393، روزگار ستمگر، قم، لیلۀالقدر.
- کاوه، محمد، 1391، آسیب‌شناسی بیماری‌های اجتماع، تهران، جامعه‌شناسان.
- کلینی، محمدبن یعقوب، 1411ق، اصول کافی، چ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- گیدنز، آنتونی، 1373، جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
- لرنر، دانیال، 1383، گذر از جامعه سنتی (نوسازی خاورمیانه)، ترجمۀ غلامرضا خواجه سروری، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- مدنی، سیدجلال‌الدین، 1392، مبانی و کلیات علوم سیاسی، تهران، نشر پایدار.
- مرعشی، سیدجعفر، 1377، رهبری نظام اجتماعی صفحه، تهران، سازمان مدیریت صنعتی.
- میری آشتیانی، الهام، 1382، مقدمه‌ای بر آسیب‌شناسی مسائل اجتماعی در ایران، تهران، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
- هینز، جفری، 1390، مطالعات توسعه، ترجمۀ رضا شیرزادی و جواد قبادی، تهران، آگه.
- یونسکو، 1379، راهبردهای عملی توسعه فرهنگی، ترجمۀ محمد فاضل، تهران، تبیان.
)