نوع مقاله : تخصصی
نویسنده
دکتری جامعه شناسی و مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم، ایران
چکیده
رشد جمعیتی در کشور در سال‌های اخیر، سیر نزولی داشته و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد ایران در آینده‌ای نه‌چندان دور با پدیده سالمندی و قدری دورتر، با کاهش بیشتر رشد جمعیت و نیز کاهش جمعیت روبه‌رو خواهد بود. این خود می‌تواند پیامدهای منفی زیادی را برای کشور به بار آورد. برای جلوگیری از این پیامدهای آسیب‌زا لازم است سیاست‌گذاران اجتماعی، به اجرای برنامه‌هایی مناسب برای خروج از این وضعیت آسیب‌زا با هدف حفظ پایایی و پویایی جمعیت، همت گمارند. این نوشتار بر این باور است که مسیر برون‌رفت از این وضعیت، احیا سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی با تکیه‌بر مبانی و ارزش‌های دینی و فرهنگ بومی است؛ ازاین‌رو، کوشیده است تا به ارائه الگویی فرهنگی برای افزایش باروری، مبتنی بر اندیشه دینی بپردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که الگوی دینی در سه سطح باورها، ارزش‌ها و هنجارها با شکل‌دهی به رفتارها، می‌تواند به افزایش باروری یاری رساند. روش پژوهش در مرحله گردآوری داده‌ها، اسنادی و کتابخآن‌های و در مرحله پردازش، توصیفی و تحلیلی است.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- اکبری، محمد اسماعیل، (مشاور عالی وزیر بهداشت)، «نرخ رشد جمعیت ایران در حال رسیدن به صفر» (مصاحبه)، خبرگزاری تسنیم، https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/28/2505287/
- آربلاستر، آنتونی، (1388)، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
- آمدی، عبدالواحد بن محمد، (بی‌تا)، غررالحکم و درر الکلم، بیروت: دارالثقافه العامه.
- جباران، محمدرضا، (1392)، «ارزش‌های حاکم بر مصرف در اخلاق اسلامی»، در: اصلاح الگوی مصرف از منظر اخلاقی، علیرضا موفق، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، (1410 ق)، الصحاح ـ تاج اللغه و صحاح العربیه، ج2، بیروت: دارالعلم للملایین.
- حر عاملی، محمد بن الحسن، (بی‌تا)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج12، تحقیق و تصحیح عبدالرحیم ربانی شیرازی (20 جلدی)، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
- حسینی، حاتم و محمد جلال عباسی شوازی، «تغییرات اندیشه‌ای و تأثیر آن بر رفتار و ایدئال‌های باروری زنان کرد و ترک»، پژوهش زنان، دوره هفتم، شماره 2.
- دوران، دانیل، (1376)، نظریه سیستم‌ها، ترجمه محمد یمنی، چ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
- رفیع پور، فرامرز، (1389)، آناتومی جامعه، چ ششم، تهران: شرکت سهامی خاص.
- زیبایی‌نژاد، محمدرضا، (1393)، تحلیلی بر مهم‌ترین مسائل زن و خانواده در ایران، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
- سید میرزایی، سید محمد، (1377)، «انتقال جمعیتی؛ علل و نتایج اقتصادی و اجتماعی آن»، نامه علوم اجتماعی، ش 12.
- صداقتی فرد، مجتبی، (1391)، جامعه‌شناسی: کلیات، مفاهیم، پیشینه، تهران: ارسباران.
- قرائتی، محسن، (1388)، تفسیر نور، ج4، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
- کاپلستون، فردریک چارلز، (1387)، تاریخ فلسفه: فیلسوفان انگلیسی از هابز تا هیوم، ج5، ترجمه امیر جلال‌الدین اعلم، تهران: سروش.
- ـــــــــــــــ ، (1388)، تاریخ فلسفه: از بنتام تا راسل، ج8، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، چاپ پنجم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- کلینی، محمد بن یعقوب، (1387)، الکافی (اصول)، ج5، باهتمام: محمدحسین الدرایتی، قم: دارالحدیث.
- کوئن، بروس، (1375)، درآمدی بر جامعه‌شناسی، ترجمه محسن صبوری، تهران: توتیا.
- گروهی از نویسندگان؛ زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی، (1390)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.
- لاور، رابرت. اچ، (1373)، دیدگاه‌هایی درباره دگرگونی اجتماعی، ترجمه کاووس سید امامی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- لبیبی، محمدمهدی، (1392)، «نگرشی نوین به تحول ارزش‌های خانوادگی در ایران»، نامه علوم اجتماعی، ش 64، ص32-37.
- مجلسی، محمدباقر، (1403 ق)، بحارالانوار، ج77، بیروت: مؤسسه الوفاء.
- مرکز آمار ایران، (1391)، گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰، مرکز آمار ایران تهران.
- مصباح یزدی، محمدتقی، (1368)، آموزش فلسفه، ج1، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
- ـــــــــــــــ ، (1374)، دروس فلسفه اخلاق، چ پنجم، تهران: اطلاعات.
- مطهری، مرتضی، (1375)، مجموعه آثار، ج2، شورای نظارت بر نشر آثار استاد شهید آیت الله مطهری، تهران: صدرا.
- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، (1381)، تفسیر نمونه، ج10، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- میرمعزی، سید حسین، (1390)، «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت محصول اسلامی سازی علوم انسانی»، در: «الگوی اسلامی ایرانی»، ج1، تهران: پیام عدالت.
- نراقی، محمدمهدی، (بی‌تا)، جامع السعادات، تصحیح سید محمد کلانتر، چ 3، قم: المکتبة الداوری.
- نوری کرمانی، محمد امیر، (تیرماه 1382)، «قرآن و طرح نظام تأمین اجتماعی»، گلستان قرآن، دوره شانزدهم، ش 153.
)