نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

استاد گروه جامعه‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران

چکیده

ویروس جهان‌گستر کرونا، اگرچه بیشتر به‌عنوان یک عامل اختلال سلامت جسمی و تهدیدکننده حیات و بقا در افکار عمومی شهرت یافته و عامل اصلی این انصراف، تحرک آشکار و نقش‌آفرینی فعال سازمان‌ها و عوامل وابسته به حوزه بهداشت و درمان بوده است، اما از یک افق گسترده‌تر،‌ کرونا را می‌توان زلزله چند ریشتری و ممتدی توصیف کرد که همه ارکان زندگی، نظم ساختاری و قواعد الگویی حاکم برجهان زیست روزمره و روابط و مناسبات انسانی را درسطوح و ساحت‌های مختلف و به نسبت‌های متفاوت، مستقیم و غیرمستقیم متأثر ساخته است. این نوشتار درصدد است تا با استناد به تجربه‌های عینی وشواهد محیطی، تأثیرات منفی و مثبت این پدیده را برفرایندهای مختلف ارتباطات انسانی و اجتماعی توصیف و تحلیل کند. گزاره‌های ذکر شده عمدتاً از یادداشت‌ها، مصاحبه‌ها، گزارشات مستند و مشاهدات عینی استنباط و صورت‌بندی شده است.

کلیدواژه‌ها

  • ابراهیمی، مرضیه، (۱۳۹۹)، «سنخ‌شناسی مواجهه خانواده ایرانی با بحران کرونا»، دو فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران، بهار و تابستان، شماره ۲۹، ص ۲۲۵- ۲۴۹.
  • اداره کل مطالعات اجتماعی شهرداری تهران، نظرسنجی از مردم تهران درباره اپیدمی کرونا، موج سوم، ایسپا، ۱۳۹۹.
  • اسکندریان، غلامرضا، (۱۳۹۹)، «ارزیابی پیامدهای ویروس کرونا بر سبک زندگی (با تأکید بر الگوی مصرف فرهنگی)»، فصلنامه علمی ـ تخصصی ارزیابی تأثیرات اجتماعی، اردیبهشت، شماره دوم، ویژه‌نامه پیامدهای شیوع ویروس کروند ـ کووید ۱۹، ص ۶۵-۸۶.
  • ایشل، رینر شوتس، (1391)، مبانی جامعه‌شناسی ارتباطات، ترجمه کرامت‌الله راسخ، تهران: نشرنی، ۱۳۹۱.
  • ایمانی جاجرمی، حسین، (1399)، «پیامدهای اجتماعی شیوع ویروس کرونا در جامعه ایران»، فصلنامه علمی ـ تخصصی، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، شماره دوم، ویژه‌نامه پیامدهای شیوع کرونا ـ کووید ۱۹، اردیبهشت، ص۸۷-۱۰۴ (ذخیره‌شده در وب‌سایت جهاد دانشگاهی: SID.ir)
  • بهار،‌ مهری، (۱۳۹۹)، «کرونا و مناقشه دینی پیش رو»، در خبرگزاری شفقنا:

 https://fa.shafaqna.com/news/919035

  • پژوهشگاه فرهنگ، (۱۳۹۹)، هنر و ارتباطات، مطالعه کشوری دیدگاه شهروندان در خصوص کرونا، موج اول، گروه افکار سنجی و مطالعات افکار عمومی دفتر طرح‌های ملی.
  • پور حسن، قاسم، (۱۳۹۹)، «کرونا باعث بازاندیشی در بنیادهای زندگی خواهد شد» در خبرگزاری مهر:

 https://www.mehrnews.com/news/4886667

  • جهاد دانشگاهی، (۱۳۹8 ب)، جستارهایی درباره پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شیوه ویروس کرونا در ایران. دفتر مطالعات فرهنگی.
  • خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، (12 فروردین ۱۳۹۹)، «افزایش سه برابری آمار تماس‌های اختلافات زوجین در قرنطینه»، ایرنا، ir.
  • ذوالفقاری، حسن، (۱۳۹۹)، «کرونا و فرهنگ‌عامه»، دوماهنامه بخارا، مرداد و شهریور، شماره ۱۳۸، ص۱۱۶-۱۳۰.
  • رضی پور، پرنیا، (۱۳۹۹)، «تحلیل جامعه‌شناختی جوک‌های مرتبط با ویروس کرونا»، فصلنامه مطالعات اجتماعی ایران، تابستان، شماره 2، ص 111-134.
  • رومی، فرشاد و احسان کاظمی، (1399)، «کرونا ویروس؛ متغیری نوین در تحلیل کلان تحولات سیاسی و بین‌المللی»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، تابستان، شماره 33، ص 63-90.
  • زهرایی، محمدرضا، (1399)، «برساخت کرونا ویروس اجتماعی»، در خردورزی، تابستان، ص ۱۲۰-۱۲۶.
  • سایت بهداشت جهانی: World Health Organization. (April 2020).Mental health and psychosocial Considerations during the COVID-19 outbreak.18 March 2020. https://www.WHO.int.
  • سایت دین آنلاین، مقالات متعدد تحت عنوان دین و کرونا: https://www.dinonline.com
  • سایت سازمان ملل متحد: https://news.un.org/en/story/2020/04/1061052
  • شرف‌الدین، سیدحسین، (1399)، «کرونا و تعلیق مناسک دینی»، در دین، رسانه و کرونا (مجموعه مقالات)، تابستان، ص ۲۱-۳۶.
  • شعاعی، محمدحسین، (1399)، «دین و رسانه؛ سیاست‌های تبلیغ رسانه‌ای دین با تمرکز بر موضوع کرونا»، در دین، رسانه و کرونا (مجموعه مقالات)، تابستانف ص ۳۹-۵۴.
  • شمسینی غیاثوند، حسن و سعید جهانگیری، (1399)، «بررسی تأثیرات کرونا بر سیاست خارجی»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، تابستان، شماره 43، ص 1-24.
  • صالحی امیری، رضا، (1399)، «تأثیر کرونا برسبک زندگی»، در سایت خبر آنلاین:

https://www.khabaronline.ir/news/1382607

  • صدیق، میر ابراهیم و الناز نیک‌سرشت، (1399)، «کالبدشکافی تأثیرات کرونا در سطح جهانی»، فصلنامه مطالعات منافع ملی، بهار، شماره ۱۹، ص ۲۵- ۴۶.
  • صلواتی، عبدالله، «تقلیل وجود به سلامتی؛ روایتی وجودی از کرونا»، در خردورزی، همان، ص ۱۴۰.
  • طاهری کیا، حامد، (1399)، «راهکارهایی برای استفاده از فضای مجازی در مبارزه با ویروس کرونا»، در: جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
  • عبدالهی، عادل و علی رحیمی، (1399)، «برساخت اجتماعی کرونا و سیاست‌های مقابله با آن، مطالعه موردی: کاربران فضای مجازی»،‌ فصلنامه علمی ـ تخصصی، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، اردیبهشت، شماره ۲، ویژه‌نامه پیامدهای شیوع ویروس کرونا ـ کووید ۱۹، ص ۴۳- ۶۴، (ذخیره‌شده در Archive of SID)
  • فاضلی، نعمت‌الله، (1399)، «درس واقعی کرونا برای نهاد ورزش در جهان امروز»، مطالعات فرهنگی اجتماعی المپیک، تابستان، شماره ۳، ص ۵۷-۷۱.
  • فراهتی، مهرزاد، (1399)، «پیامدهای روان‌شناختی شیوع ویروس کرونا در جامعه»، فصلنامه علمی ـ تخصصی، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، اردیبهشت، شماره ۲، ویژه‌نامه پیامدهای شیوع کرونا ـ کووید ۱۹، ص۲۰۷-۲۲۶.
  • قره‌باغ، سید مهدی، (1391)، «جلوه‌های هنر در بحران‌های بشری»، در ماهنامه «خردورزی»، ویژه‌نامه الهیات کرونا، مؤسسه فرهنگی رسانه‌ای شناخت، مرداد، شماره ۳، (فایل الکترونیک ذخیره‌شده در fekrat.net) ص ۹۴-۹۷.
  • قلی پور، مجتبی، (1399)، «تحلیل اپیدمی کرونا و آسیب‌پذیری‌های حکمرانی در ایران»، فصلنامه دیده‌بان امنیت ملی، فروردین و اردیبهشت، شماره 96 و 97، ص 47- 56.
  • الله‌وردی، حمید، «چالش جهانی ارتباطات سلامت: اینفودمی در پاندمی بیماری کرونا ویروس»، مجله آموزش و سلامت جامعه، دوره هفتم، شماره ۲، ص ۶۵-۶۷.
  • مجیدی، حسن، «دین رسانه‌ای یا رسانه دینی؛ راهکارهای رسانه‌ای مقابله با چالش‌های کرونا در قبال معنویت و مناسک دینی»، در دین، رسانه و کرونا (مجموعه مقالات)، همان، ص ۵۵-۷۹.
  • محمد رضایی، محمد، «مسئله شر معضلی برای الهیات اسلامی نیست» در خردورزی، ص ۴۱-۵۴.
  • نجفی، حافظ، (1399)، «آسیب‌های کرونا در حوزه زیارت و راه‌های برون‌رفت از آن»، فصلنامه فرهنگ زیارت، بهار، شماره 42، ص 93-118.
  • نعمتی انارکی، داود و اردشیر زابلی زاده، «کرونا و صداوسیما، آگاهی بخشی و رفع شبهات دینی»؛ در دین، رسانه و کرونا (مجموعه مقالات)، همان، ص ۱۱۱-۱۳۸.
  • نقیب‌السادات، سید رضا، (1399)، «اصول هنجاری پوشش اخبار در شرایط بحران در رسانه‌ها با تأکید بر فضای مجازی»، در دین، رسانه و کرونا (مجموعه مقالات)، به اهتمام حسن بشیر، قم، اداره کل پژوهش‌های اسلامی رسانه وابسته به سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، ص ۲۴۶-۲۷۷.