نوع مقاله : تخصصی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2 استادیار گروه مطالعات دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
3 پژوهشگر و مدرس حوزه علمیه، تهران، ایران
چکیده
افزایش سن ازدواج، معضل و آسیبی است که اگر به آن رسیدگی نشود، باید از افزایش نسل تأثیرگذار چشم‌پوشی کرد. جوانان، نیروهای استراتژیک برای کشور هستند که اگر به ازدواج به‌عنوان، نیاز غریزی آنها که زمینه‌ساز رشد و کمال آنها نیز هست، توجهی نشود، افسردگی، کاهش امید به زندگی و فعالیت سازنده در کشور رخ می‌دهد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل، تبیین و تفسیر پدیدۀ افزایش سن ازدواج بر اساس تجربه زیستۀ دختران و پسران مجرد است. اطلاعات پژوهش از طریق مصاحبه عمیق با 23 نفر، شامل 13 دختر، 10 پسر که به روش گلوله برفی مشخص شده‌اند، جمع‌آوری شده است. روش پژوهش بر نظریۀ مبنایی مبتنی بوده و اطلاعات با استفاده از کدگذاری محوری تحلیل شده است. با توجه به تحلیل داده‌ها، می‌توان نوگرایی را یکی از عوامل اصلی مؤثر بر نگرش مجردین دانست که شامل افزایش فرهنگ مدرنیته و شهرنشینی، روابط آزاد جنسی و... می‌باشد. از سوی دیگر، افزایش فرهنگ چشم و هم‌چشمی در جامعه، پایبند بودن به رسومات غلط، نیز مؤثر بوده است. در این بین حمایت خانواده‌ها و تربیت غیرمسئولانه و بر محور شادکامی و رفاه‌طلبی، نقش اصلی را ایفا می‌کند؛ اما نمی‌توان از مهیا نبودن زیرساخت‌ها برای ایجاد حداقل زندگی چون مسکن، درآمد، خوابگاه متأهلی و... گذشت؛ نقش رسانه و تغییر معیارهای ازدواج و حرکت به سوی ایدئالیست‌گرایی از دیگر علل می‌باشد. در استراتژی مجردین نسبت به افزایش سن ازدواج به افزایش باورهای مذهبی و مهارت‌های زندگی، همچنین ایجاد زیرساخت‌ها توسط دولت با مدیریت فرهنگی جایگاه قابل توجهی دارد.
کلیدواژه‌ها
- ادیب حاج باقری، محسن و همکاران، (1386)، روش‌های تحقیق کیفی، تهران: بشری.
- استراس، آنسلم و جولیت کوربین، (1385)، اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- بهرام، الهه، (1393)، سنجش رابطه سبک زندگی و شیوه همسرگزینی (مقایسه زنان و مردان متأهل دانشگاه تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه الزهرا(س).
- پیرسون، کریستوفر، (1380)، معنای مدرنیت، گفتگو با آنتونی گیدنز، ترجمه علی‌اصغر سعیدی، تهران: کویر.
- حسینی، داوود، (1388)، روابط سالم در خانواده، چ دهم، قم: بوستان کتاب.
- حکمت‌نیا، محمود، (1390)، حقوق زن و خانواده، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- خاکخور، طاهره، (1391)، تجربه زیسته زنان مطلقه در شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه الزهرا(س).
- رمضان نرگسی، رضا، (1388)، «مدرنیسم، خانواده و طلاق»، در: مجموعه مقالات آسیب‌شناسی خانواده، تهران: مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری.
- زیبایی‌نژاد، محمدرضا، (1388)، اشتغال زنان؛ عوامل، پیامدها و رویکردها (از نگاه مدیریت اجتماعی)، در کتاب مجموعه مقالات اشتغال زنان، گردآورنده لیلاسادات زعفرانچی، تهران: مرکز امور زنان و نهاد ریاست جمهوری.
- ساروخانی، باقر و مریم مقربیان، (1390)، «تجددگرایی و همسرگزینی؛ تحقیقی مقایسه‌ای در بیان زنان مناطق 1 و 11 شهر تهران»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، ش47، ص43-74.
- ضرابی، وحید و سید فرخ مصطفوی، (1390)، «بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان در ایران؛ یک رویکرد اقتصادی»، پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار، سال یازدهم، ش4، ص33-64.
- فیلک، اووه، (1378)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیل، تهران: نشر نی.
- کاظمی‌پور، شهلا، (1383)، «تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن»، پژوهش زنان، دوره دوم، ش3، ص103-124.
- کومار، کریشان، (1380)، مدرنیته و کاربرد معنایی آن در مدرنیته و مدرنیسم سیاست، فرهنگ و نظریه اجتماعی، ترجمه حسین علی نوذری، چ دوم، تهران: نقش جهان.
- گیبینز، جان آر و بو ریمر، (1381)، سیاست پست مدرنیته، ترجمه منصور انصاری، تهران: نشر نی.
- گیدنز، آنتونی، (1376)، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
- ـــــــــــــــ ، (1384)، پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، چ سوم، تهران: نشر مرکز.
- ـــــــــــــــ ، (1391)، تجدد و تشخص (جامعه و هویت شخصی در عصر جدید)، ترجمه ناصر موفقیان، چ پنجم، تهران: نشر نی.
- مایلز، استیون، (1392)، جامعه‌شناسی جوانان (روند تغییرات در سبک زندگی جوانان)، ترجمه مینا قریب و نعیمه جوان، تهران: جامعه‌شناسان.
- مجدالدین، اکبر و احمدرضا جمالی، (1386)، «بررسی دلایل و اثرات افزایش سن ازدواج دختران روستایی در ایران»، جامعه‌شناسی، ش 8، ص139-151.
- محمدی، بیوک، (1387)، درآمدی بر روش تحقیق کیفی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مرکز تحقیقات زن و خانواده، (1392)، تحولات جمعیتی ایران؛ عوامل، پیامدها، راهبردها، قم: مرکز تحقیقات زن و خانواده.
- مظلوم خراسانی، محمد و مهدی قناد، (1385)، «بررسی علل و انگیزه‌های مؤثر بر ازدواج افراد 25-45 سال شهر بیرجند و رابطه آن با میزان رضایت از زندگی زناشویی»، علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، ش 7، ص143-174.
)