نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد دانش اجتماعی مسلمین، دانشگاه باقرالعلوم. ایران.

چکیده

اثر حاضر به بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای خرده‌فرهنگ‌های کجرومی ‌پردازد. مقابله با این نوع از جرم و کجروی، به دلیل دارا بودن ماهیت فرهنگی، ظرافت و پیچیدگی خاصی دارد. مواجهۀ امیرالمؤمنین(ع) با خرده‌فرهنگ خوارج، به دلیل عصمت جایگاه امامت و شباهت نمونۀ خوارج با بسیاری از خرده‌فرهنگ‌های عصر حاضر، می‌تواند الگوی مناسبی برای مواجهه با خرده‌فرهنگ‌های عصر حاضر باشد. لذا راهبرد این مقاله، پاسخ به مساله‌ا‌ی معاصر یعنی تبدیل تهدید خرده‌فرهنگی‌های کجرو به فرصت، با مراجعه به یک نمونۀ تاریخی در صدر اسلام، یعنی جریان خوارج است. روش تحقیق از جهت گردآوری اطلاعات، استنادی و از جهت پردازش، تحلیل محتوا است. براساس این بررسی، شرط استفاده از فرصت خرده‌فرهنگ‌های کجرو، رویۀ رسمی اصلاح همنشینی در خرده‌فرهنگ‌های کجرو و مدارا و رواداری در مقابل آن‌ها و اتخاذ شیوه‌های نرم مانند بحث و مناظرۀ علمی برای اصلاح آن‌ها است. به کار بردن روش‌های سخت و خشن، جزدر مواقع اضطرار، می‌تواند این فرصت‌‌ها را به تهدید تبدیل کند.

کلیدواژه‌ها

  • ابن أبی الحدید‏، عبد الحمید بن هبة الله، (1404ق)، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید ج2، قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
  • ابن‌مزاحم، نصر، (1370)، پیکار صفین، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
  • ابوزهره، محمد، (1384)، تاریخ مذاهب اسلامی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
  • ارغان، عباس و ملایی، اعظم، (1400)، «نقش تنوع فرهنگی در بروزمعضلات اجتماعی شهری (مطالعه موردی منطقه 14 تهران)»، جغرافیا و روابط انسانی، شماره4، ص43-28.
  • افروغ، عماد، (1379)، فرهنگ‌شناسی و حقوق فرهنگی، تهران: موسسه فرهنگ و دانش.
  • امین صارمی، نوذر، (1380)، خرده‌فرهنگ‌ها و انحرافات اجتماعی، تهران: انتشارات دانشگاه علوم انتظامی.
  • امین ناجی، محمدهادی و قاضی‌زاده، کاظم و بهنام، غلامرضا، (1395)، «روش‌های مبارزه امام علی(ع) با انحراف‌های اجتماعی در نهج البلاغه»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش‌های نهج البلاغه، سال پانزدهم، شماره 51، ص103 – 121.
  • بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ‌های 7 خرداد 1399 و 29 بهمن 1396.
  • پروین، ستار و درویشی فرد ، علی اصغر، (1394)، «خرده فرهنگ فقر و آسیب های اجتماعی در محلات شهری (مطالعة موردی محلة هرندی)»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 23، ص51-89.
  • جعفری، یعقوب، (1372)، خوارج در تاریخ، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • جعفریان، رسول، (1392)، تاریخ سیاسی اسلام 2: تاریخ خلفا، قم: دلیل ما.
  • رابرتسون، یان، (1374)، درآمدی بر جامعه، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  • روح‌الامینی، محمود، (1379)، زمینه‌ فرهنگ‌شناسی، تهران: نشر عطار.
  • ساروخانی، باقر، (1370)، دایرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
  • ستوده، (1374)، مقدمه‌ای بر آسیب شناسی اجتماعی.
  • سلیمی، علی و ابوترابی، محمود و داوری، محمد، (1388)، همنشینی و کجروی: نگاهی به دیدگاه‌های اسلامی و یافته‌های اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران.
  • سلیمی، علی و داوری، محمد، (1380)، جامعه‌شناسی کجروی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • شیرانی بیدآبادی، عزت و بهیان، شاپور و هاشمیان‌فر، سید علی، (1396)، «تأثیر خرده فرهنگ بازی های رایانه ای بر رفتارهای جامعه ستیز نوجوانان دبیرستانی شهر اصفهان در سال 95»، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، دوره هجدهم، شمارۀ چهلم، ص185-223.
  • صابری، حسین، (1390)، تاریخ فرق اسلامی1، تهران: سمت.
  • صیفار، مهدی محمدی و همایون، محمدهادی، (1395)، بررسی سیاست‌های حکومت آل بویه در برخورد با تنوع فرهنگی و ارائه الگوی آن، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال هفتم، شماره ۲۸، ص۱۳۶ـ ۱۰۵.
  • عودی، ستار و ناجی، محمدرضا و مفتخری، حسین و زارع، محمد و صفری، وحید، (1391)، دانشنامه جهان اسلام، ج44، خوارج، تهران: کتاب مرجع.
  • کارخانه، جواد و موسیوند، جواد، (1395)، «بررسی رویکرد کنترل اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع)»، مجله مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دوره دوم - شماره 4/1، ص74-86.
  • کوفی، محمد بن سلیمان، (1412ق)، مناقب الإمام أمیر المؤمنین على بن أبى طالب علیهما السلام ج‏3، قم: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة.
  • گولد، جولیوس و کولب، ویلیام ل، (1376)، فرهنگ علوم اجتماعی، تهران: مازیار.
  • گیدنز، آنتونی، (1386)، جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
  • محسنی تبریزی، علیرضا و فولادی، حفیظ الله، (1394)، «مجازات آخرین راه‌کار کنترل انحرافات اجتماعی با تاکید بر دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، سال پنجم، شماره دو ، ص383-404.
  • محسنی، منوچهر، (1393)، مقدمات جامعه‌شناسی، تهران، نشر دوران.
  • مرتضی عاملی، سیدجعفر، ( 1385)، امام علی(ع) و خوارج، تهران: پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی.
  • میرزایی، خلیل، (1393)، فرهنگ توصیفی علوم اجتماعی، تهران: نشر فوژان.
  • هبدیج، دیک، (1398)، خرده فرهنگ: معنای سبک، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

وایت، راب و هینز، فیونا، (1383)، جرم و جرم شناسی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.