نوع مقاله : تخصصی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه شدن اسلامی فرهنگستان علوم اسلامی، قم،‌ایران

چکیده

پژوهش حاضر درصدد تحلیل علل و عوامل آسیب‌های اجتماعی در فرهنگ عمومی جامعه اسلامی است که به‌تدریج جوامع دینی را به وضعیت بحرانی سوق می‌دهد. بررسی علل و عوامل اجتماعی، این تحقیق با تکیه‌بر برخی داده‌های تحلیلی و توصیفی نظریه‌پردازان اجتماعی و نظریه‌های توسعه اجتماعی، نسبت به وضعیت بحرانی جوامع توسعه‌یافته و درحال گذار، تلاش می‌کند به عوامل زیرساختی آسیب‌ها بپردازد.البته این وضعیت بحرانی وتبعا نوع تحلیل ها از آسیب ها دراین دوجامعه به نحویکسان نمی باشد. مسئله‌ی جدی در پیدایش آسیب‌ها و ناهنجارهای اجتماعی این که آیا فاعلیت و اختیار و انتخاب سوء کنشگران اجتماعی و مشارکت هوشمندانه و فعالانه آن‌ها، نقش اصلی را بازی می‌کند؟ یا اساساً عاملیت و الزامات جبرگونه ای ساختارالگوهای اجتماعی متغیراصلی در آسیب‌ها بوده و فاعلیت ارادی انسان‌ها در این بستر نقش فرعی دارد؟ روش شناسی این تحقیق، مبتنی برگردآوری دادهها از طریق مطالعات کتابخانه ای وتحلیل کیفی متن است.نتایج این روش نشان میدهد که نقش عاملیت ساختارهای نظری و عینی برآمده از شبکه علوم سکولار و نظام کارشناسی غرب را که امروزه در قالب نظریه ها ومدل‌های توسعه اجتماعی عرضه می‌شود ازآنجا که سکولار و مبتنی بر نظام سرمایه‌داری است، طبعاً الگوی تولید،توزیع،مصرف،درحوزه قدرت،ثروت،دانش، با مکانیزم طبقاتی صورت می‌گیرد که در انحطاط و تخریب سبک زندگی فردی و اجتماعی نقش اساسی دارد، که الزامات و نتایج مثبت و منفی آن را، به‌وضوح می‌توان در تغییر اخلاق اجتماعی، امنیت و ثبات اجتماعی یا سلب آن شاهد بود.

کلیدواژه‌ها

ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری، (1384)، جامعه‌شناسی توسعه، چاپ پنجم، تهران: انتشارات کیهان.
-           تودارو، مایکل، (1367)، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، چاپ چهارم، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه.
-           تورن، آلن، (1380)، نقد مدرنیته، ترجمه مرتضی مردی‌ها، تهران: گام نو.
-           جی.دان، رابرت، (1385)، نقد اجتماعی پست‌مدرنیته: بحران‌های هویت، ترجمه صالح نجفی، تهران: پردیس دانش.
-           چپرا، م. ع، (1383)، اسلام و توسعه اقتصادی، ترجمه محمدتقی نظرپور و سید اسحاق علوی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
-           چَنگ، هاجون، (1392)، نیکوکاران نابکار، ترجمه میر محمود نبوی و مهرداد شهابی، تهران: نشر کتاب آگه.
-           چیلکوت، رونالد، (1377)، نظریه‌های سیاست‌های مقایسه‌ای، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی.
-           حسینی الهاشمی، سید منیرالدین، (1373)، نقد برنامه دوم توسعه، قم: فرهنگستان علوم اسلامی، بی‌نا.
-           ـــــــــــــــ ، (1378)، بررسی علل و عوامل ناهنجاری‌های اجتماعی، قم: فرهنگستان علوم اسلامی، بی‌نا.
-           ـــــــــــــــ ، (1379 الف)، جهانی‌شدن دوره دوم، قم: فرهنگستان علوم اسلامی، بی‌نا.
-           ـــــــــــــــ ، (1379 ب)، مدیریت توسعه فرهنگی، قم: فرهنگستان علوم اسلامی، بی‌نا.
-           درخشان، مسعود، (1387)، بررسی نظام‌های اقتصادی، قم: موسسه فرهنگی فجر ولایت، چاپ داخلی.
-           رفیع پور، فرامرز، (1377)، توسعه و تضاد، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
-           زرشناس، شهریار، (1380)، توسعه، چاپ دوم، تهران: کتاب صبح.
-           صدوق، مسعود، (1396)، بررسی سه تئوری تولید قدرت، اطلاع، ثروت در سبک زندگی غربی و سبک زندگی اسلامی، قم: عصر جوان.
-           عظیمی، حسین، (1382)، ایران امروز در آینه توسعه، چاپ دوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-           کورتن، دیوید، (1392)، سرمایه‌داری فردا: ثروت خیالی یا ثروت واقعی، ترجمه کامران سپهری، تهران: نشر پژواک.
-           لرنر، دانیل، (1383)، گذر جامعه سنتی: نوسازی خاورمیانه، ترجمه غلامرضا خواجه سروی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی غیرانتفاعی.
-           مزاروش، ایستوان، (1390)، فراسوی سرمایه، ترجمه مرتضی محیط، چاپ دوم، تهران: انتشارات کتاب آگه.
-           نوبخت، محمدباقر؛ غلامی نتاج، سعید و زهرا نیر احسنی، (1390)، «کارکردهای توسعه»، مجله راهبرد، سال بیستم، ص213-231.
-           هلر، اگنش، (1392)، نظریه‌ای درباره مدرنیته، ترجمه فاطمه صادقی، تهران: نگاه معاصر.
هینز، جفری، (1390)، مطالعات توسعه، ترجمه رضا شیرزادی و جواد قبادی، تهران: انتشارات آگه.