نوع مقاله : تخصصی
نویسندگان
1 استاد گروه فلسفه مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم، ایران
2 دکترای حکمت متعالیه، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ایران
چکیده
این پژوهش، به هدف نشان دادن نمونه‌ای از امتداد اجتماعی فلسفة صدرایی، درصدد استخراج راهکارهای علمی و عملی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از نگاه ملاصدرا است. برای دستیابی به این هدف، با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، ابتدا بنیان‌های نظری یا مفروضات بنیادین مسئله را با توجه به مبانی انسان‌شناختی صدرا ذکر کرده‌ایم که عبارتند از: «نوع واحد بودن انسان در ابتدا و انواع متعدد آن در ادامه زندگی»، «وحدت شخصیت انسان»، «نقش اعمال در شکل‌دهی به شخصیت انسان»، «رابطة ظاهر و باطن»، «اصالت تعادل روحی» و «کثرت‌گرایی در نسخه‌های درمانی». سپس با تکیه بر این مبانی و همچنین با جست‌وجو در آثار مختلف صدرا، راهکارهای صدرایی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را در دو دستة راهکارهای علمی - معرفتی و راهکارهای عملی- اجرایی ذکر کرده‌ایم. در راهکارهای دستة اول، شش راهکار «تقویت علم و ادراک»، «تقویت تعقل»، «تقویت خودآگاهی»، «مرگ‌اندیشی»، «آموزش‌های همگانی و معرفی الگوها» و «ایجاد فهم مشترک» را به دست آورده‌ایم و در راهکارهای دستة دوم نیز «تعدیل نیازها»، «ترویج اعتدال‌گرایی»، «اصلاح نظام تغذیه»، «هدایت شغلی افراد»، «افزایش کنترل‌های خانوادگی» و «حمایت مشاوره‌ای از خانواده‌ها» را از مبانی و سخنان صدرا استخراج کرده‌ایم.
کلیدواژه‌ها
- نهج‌البلاغه، (1414ق)، صبحی صالح، قم، هجرت.
- حر عاملی، محمدبن حسن، (1414ق)، وسائل‌الشیعۀ، قم، آل‌البیت.
- حمیری البغدادی، ابوالعباس، (1413ق)، قرب الاسناد، قم، آل‌البیت.
- داوری، محمد و علی سلیمی، (1395)، نماز و سازوکارهای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، تهران، ستاد اقامه نماز.
- رضائی، زهرا و همکاران، (1387)، مجموعه مقالات همایش چالش‌های اجتماعی ایران، تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام.
- سبزوارى، ملاهادی، (1369)، شرح المنظومۀ، تصحیح حسن حسن‌زاده آملى، تهران، نشر ناب.
- صدرالمتألهین، (1302ق)، مجموعۀ الرسائل التسعۀ، تهران، بی‌جا.
- ـــــــــــــــ ، (1354)، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
- ـــــــــــــــ ، (1360)، اسرار الآیات، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
- ـــــــــــــــ ، (1360)، الشواهد الربوبیۀ فى المناهج السلوکیۀ، مشهد، المرکز الجامعى للنشر.
- ـــــــــــــــ ، (1361)، العرشیۀ، تصحیح غلامحسین آهنى، تهران، انتشارات مولى.
- ـــــــــــــــ ، (1363)، مفاتیح‌الغیب، تصحیح محمد خواجوى، تهران، مؤسسۀ تحقیقات فرهنگى.
- ـــــــــــــــ ، (1366)، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوى، چ دوم، قم، بیدار.
- ـــــــــــــــ ، (1381)، کسر الاصنام الجاهلیۀ، تهران، بنیاد حکمت صدرا.
- ـــــــــــــــ ، (1422ق)، شرح الهدایۀ الاثیریۀ، تصحیح محمد مصطفى فولادکار، بیروت، مؤسسۀ التاریخ العربى.
- صدرالمتألهین، (1981)، الحکمۀ المتعالیۀ فى الاسفار العقلیۀ الاربعۀ، چ سوم، بیروت، داراحیاء التراث.
- صدوق، محمدبن على، (1376)، الأمالی، چ ششم، تهران، کتاب‌چی.
- فرهمند، مهناز و همکاران، (1394)، «بررسی رابطه مؤلفه‌های اجتماعی- فرهنگی و آسیب‌پذیری اخلاقی»، جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دورۀ ششم، ش 18، ص99-126.
- کرباسی، محمدعلی، (1382)، کتاب‌شناسی آسیب‌های اجتماعی، تهران، امیرکبیر.
- کلینی، محمدبن یعقوب، (1407ق)، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیۀ.
- مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، بحارالأنوار، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
- مطهری، مرتضی، (1389)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، چ پانزدهم، تهران، صدرا.
)