نوع مقاله : تخصصی
نویسنده
استادیار گروه حقوق مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ایران
چکیده
پیشگیری از ارتکاب جرم به‌معنای پیش‌بینی، شناسایی و ارزیابی خطر وقوع جرم و اتخاذ تدابیر و اقدامات لازم برای از بین بردن یا کاهش آن، که همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظام‌های حقوقی بوده، امروزه یکی از مهم‌ترین ارکان سیاست جنایی کشورها را تشکیل می‌دهد. بی‌تردید در کنار دستگاه‌های قضایی و اجرایی و انتظامی بلکه مقدم بر آنها، دستگاه قانونگذاری با وضع قوانین کارآمد و مؤثر، به‌ویژه در ایران و کشورهای پیرو نظام حقوقی مدون، می‌تواند هم با جرم‌انگاری اعمال مجرمانه و تنظیم فهرستی از جرایم و مجازاتها و آگاه نمودن افراد جامعه نسبت به رفتارهای ضداجتماعی، در پیشگیری از جرایم تأثیر شایسته‌ای داشته باشد و هم با بسیج کردن و جهت دادن به دستگاه‌های قضایی و اجرایی از وقوع و شیوع آسیب‌های اجتماعی پیشگیری کند. امروزه پاشنه آشیل جمهوری اسلامی، گسترش فساد و ارتکاب جرائم و در نتیجه پیشامد آسیب‌های اجتماعی است که با گستره و دسترسی وسیع و آسان فضای مجازی تصاعد هندسی پیدا کرده آثار مخرب و ویرانگر آن بالاتر از حد تصور است. در این تحقیق تلاش کردیم تا با شیوه تحلیلی انتقادی، نقش قانون را در پیشگیری از جرم، و آسیب‌های اجتماعی بررسی کنیم.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- ابراهیمی، شهرام، 1388، «رویکردهای موسع و مضیق پیشگیری و آثار آن»، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 12، ص 37-52.
- ابن‌منظور، محمدبن مکرم، 1414ق، لسان‌العرب، ط الثانیه، بیروت، دار صادر.
- احمدی، نعمت، 19/12/1386، «همین قدم هم غنیمت است»، روزنامه اعتماد ملی.
- اردبیلی، محمدعلی، 1386، حقوق جزای عمومی، چ هجدهم، تهران، نشر میزان.
- بابایی، محمدعلی و علی نجیبیان، 1390، «چالش‌های پیشگیری وضعی از جرم»، مجله حقوقی دادگستری، ش 148، ص 147-172.
- بکاریا، سزار، 1380، رساله جرایم و مجازاتها، ترجمۀ محمدعلی اردبیلی، چ چهارم، تهران، نشر میزان.
- بولک، برنار، 1385، کیفرشناسی، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چ ششم، تهران، مجد.
- بهرامی، بهرام، 25/11/1386، «توقف اجرای علنی اعدام»، روزنامه همشهری.
- بیات، بهرام و همکاران، 1387، پیشگیری از جرم با تکیه بر رویکرد اجتماع محور، معاونت اجتماعی نیروی انتظامی ایران.
- پرادل، ژان، 1381، تاریخ، تاریخ اندیشههای کیفری، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، سمت.
- تاج، زمان، 1368، مجرم کیست، جرم‌شناسی چیست، چ دوم، تهران، کیهان.
- تبیت، مارک، 1384، فلسفه حقوق، ترجمۀ حسن رضایی خاوری، مشهد، مؤسسه فرهنگی قدس.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1381، مســبوط ترمینولــوژی حقــوق، چ دوم، تهــران، گنــج دانــش.
- حبیب‌زاده، اصحاب و همکاران، 1388، «بررسی نقش دوگانه رسانه‌های جمعی در پیشگیری و وقوع جرم»، انتظام اجتماعی، ش 2.
- دهخدا، علی‌اکبر، 1377، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران.
- زارع مهدوی، قادر و علی افراسیابی، 1389، «تحلیل مدل‌ها و گونه‌های پیشگیری از جرم بر مبنای فلسفه سیاسیهابز و روسو»، آموزه‌های حقوقی، ش 14، ص 189-214.
- ساریخانی، عادل و مریم سلطانی بهلولی، 1395، «نقش قوه مجریه در پیشگیری اجتماعی از جرم»، مجله حقوقی دادگستری، ش 94، ص 141-154.
- ستوده، هدایت‌الله، 1379، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران، آوای نور.
- السدیری توفیق بن عبدالعزیز، 1425ق، الإسلام و الدستور، الریاض، وزاره الشئون الإسلامیه و الاوقاف و الدعوه و الارشاد.
- سلیمی، علی و محمد داوری، ۱۳۸۰، جامعه‌شناسی کجروی، تهران، پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
- شاطری‌پور اصفهانی، شهید، 1388، «پیشگیری اجتماعی از وقوع جرم در کنواسیون پالرمو و کنوانسیون مریدا»، مطالعات پیشگیری از جرم، سال چهارم، ش 10ص 81-102.
- شاملو، باقر و حسین نصیرباغبان، 1390، «اصول حاکم بر مجازات‌های بدنی»، تحقیقات حقوقی، ش 56، ص 121-152.
- شیری، عباس، 1385، عدالت ترمیمی، رسالۀ دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
- شیری، عباس، 1386، «نقد و بررسی لایحه پیشگیری از وقوع جرم»، مطالعات و پیشگیری از جرم، ش 2، ص 15-52.
- صفاری علی، 1380، «مبانی نظری پیشگیری وضعی از جرم»، تحقیقات حقوقی، ش 33 و 34، ص 267-322.
- صلاحی، جاوید، 1386، کیفرشناسی، تهران، میزان.
- عبداللهی، محمود، 1383، «آسیب‌های اجتماعی و روند تحول آن در ایران»، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی در ایران، تهران.
- علومى، رضا، 1384، کلیات حقوق، تهران، مؤسسه عالى حسابدارى، چاپ مهین.
- عمید، حسن، 1390، فرهنگ عمید، چ سی و هشتم، تهران، امیرکبیر.
- غلامی، حسین، 1382، تکرار جرم (بررسی حقوق و جرمشناختی)، تهران، میزان.
- فدایی شهری، غلامرضا، 1385، «نقش پلیس مکتبی در کنترل و پیشگیری از ناهنجاریهای اجتماعی»، مطالعات پیشگیری از جرم، ش 1، ص 55-74.
- فریدمن، لارنس، 1386، بازدارندگی، ترجمۀ روح‌اللّه طالبی آرانی و عسگر قهرمانپور بناب، مشهد، آستان قدس رضوی.
- فلچر، جورج، 1384، مفاهیم بنیادین حقوق کیفری، ترجمۀ سیدمهدی سیدزاده ثانی، مشهد، آستان قدس رضوی.
- قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران.
- قیاسی، جلال‌الدین، 1386، مبانی سیاست جنایی حکومت اسلامی، چ دوم، تهران، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- کعبی، عباس، 1382، «تطبیق نظام حقوقی اسلام با حقوق وضعی معاصر»، فقه اهل‌بیت فارسی، سال نهم، ش 36، ص 100-126.
- گرجى، ابوالقاسم، 1367، حکومت در اسلام، تهران، امیرکبیر.
- گسن، ریمون، 1370، جرم‌شناسی کاربردی، ترجمۀ مهدی کینیا، تهران، ناشر مترجم.
- محسنی، مرتضی، 1382، دورۀ حقوق جزای عمومی، چ سوم، تهران، گنج دانش.
- محمصانى، صبحی، 1961، فلسفۀ التشریع فى الاسلام: مقدمۀ فى دراسۀ الشریعۀ الاسلامیۀ على ضوء مذاهبها المختلفۀ وضوء القوانین الحدیثۀ، بیروت، دار‌العلم للملایین.
- مصباح‌یزدی، محمدتقی، 1392، حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- ـــــــــــــ ، 1372، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، چ دوم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
- مظلومان، رضا، 1356، کلیات جرم‌شناسی، تهران، دانشگاه تهران.
- معظمی، شهلا، 1386، «پیشگیری جرمشناختی»، مجد، ش 1.
- معین، محمد، 1362، فرهنگ لغت، تهران، امیرکبیر.
- میرخلیلی، سیدمحمود، 1388، پیشگیری وضعی از بزهکاری با نگاهی به سیاست جنایی اسلام، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، 1383، «پیشگیری عادلانه از جرم»، در: علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، تهران، سمت.
- ـــــــــــــ ، 1379، «تقریرات درس جرم‌شناسی نظری»، دوره دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
- نوربها، رضا، 1383، زمینه جرم‌شناسی، چ سوم، تهران، گنج دانش.
)