نوع مقاله : تخصصی

نویسندگان

1 دکتری اندیشه معاصر مسلمین، مدیر گروه فقه جامعه و فرهنگ مرکز فقهی ائمه اطهار

2 محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه،أ قم، ایران

چکیده

آسیب‌های اجتماعی ازجمله مسائلی است که در هر جامعه‌ای موجود و وسعت آن منوط به تعریفی است که از آن ارائه ‌شده است. جامعه شناسان نظریه‌های زیست‌شناسانه، روان‌شناسانه و جامعه‌شناسانه برای آسیب‌های اجتماعی مطرح کرده‌اند، اما آنچه در این نوشتار موردتوجه قرار گرفته، راه‌های مواجهه با آسیب‌های اجتماعی از منظر اسلام است. آسیب‌شناسی اجتماعی به بررسی و مطالعه نابسامانی و اختلال و عدم تعادل در کارکردهای مربوط به حیات اجتماعی انسان‌ها می‌پردازد و اصطلاح آسیب‌شناسی از علوم زیست‌شناسی عاریت گرفته شده و در مباحث جامعه‌شناختی با تسامح به کج‌رفتاری اطلاق می‌شود. راهکارهای اسلام برای مبارزه با آسیب‌ها، برخی اجتماعی و برخی اقتصادی است.مواردی نظیر تقویت جامعه‌پذیری دینی، نظارت اجتماعی، تفریحات سالم و نقش گروه‌های مرجع ازجمله عوامل اجتماعی در کاهش آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌رود. هم‌چنین زکات، انفاق، وقف نیز ازجمله عوامل اقتصادی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی از منظر اسلام است که در این مقاله با روش توصیفی ـ کتابخانه‌ای موردبررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابراهیمی‌پور، قاسم، (بی‌تا)، شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام، تهران: مرکز بررسی‌های راهبردی ریاست جمهوری با همکاری پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی.
حر عاملی، محمد بن حسن، (1409ق)، تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسه آل البیت.
حرانی، ابن‌شعبه، (1423ق)، تحف العقول، بیروت: مؤسسه اعلمی للمطبوعات.
خلیلیان، محمدجمال و دیگران، (1393)، معیارها و شاخص‌های پیشرفت انسانی از دیدگاه اسلام، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی، امام خمینی.
ردادی، محسن، (1390)، منابع قدرت نرم، سرمایه اجتماعی در اسلام، تهران: دانشگاه، امام صادق(ع).
صدوق، محمد بن علی بن بابویه، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله، (1387)، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران: سمت.
طبرسی، حسن بن فضل، (1412ق)، مکارم الاخلاق، شریف رضی.
عقیقی، عبیدالله و دیگران، (1388)، فرهنگ اصطلاحات وقف، ترجمه عباس اسماعیل‌زاده، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
فاضل لنکرانی، محمد، (1430ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علهیم‌السلام).
فرجاد، محمدحسین، (1370)، آسیب‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی انحرافات، تهران: بدر.
کوئن، بروس، (1376)، مبانی جامعه شناسی، ترجمه غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت.
گیدنز، آنتونی، (1376)، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، (1385)، تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الاسلامیه.
نوری، حسین، (1409ق)، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل البیت.
 
 
 
 
*. Date of Reception: 2020/11/05 , Date of Acceptation: 2021/01/14
 
*. تاریخ دریافت: 15/08/1399، تاریخ پذیرش: 25/10/1399
 
[1]. Robert K. Merton.
 
[2]. امام صادق(ع): «خداوند رحمت کند بنده‌ای را که به نیکی با زوجه‌اش رفتار کند...». (صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج3، ح4537)
 
[3]. امام صادق(ع): «اگر زن مرتکب خطایی شد او را ببخشید». (صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج3، ح4528)
 
[4]. پیامبر اسلام(ص): «اکرموا اولادکم ...». (طبرسی، مکارم الاخلاق، ص223)
 
[5]. «غایه الدین الامر بالمعروف و النهی عن المنکر». (نوری طبرسی، مستدرک الوسائل، ج12، ص185)
 
[6]. امام کاظم(ع) فرمودند: «إِجْتَهِدُوا فى أَنْ یَکُونَ زَمانُکُمْ أَرْبَعَ ساعات:ساعَةً لِمُناجاةِ اللهِ، وَساعَةً لاَِمْرِالْمَعاشِ، وَساعَةً لِمُعاشَرَةِ الاْخْوانِ والثِّقاةِ الَّذینَ یُعَرِّفُونَکُمْ عُیُوبَکُمْ وَیُخَلِّصُونَ لَکُمْ فِى الْباطِنِ، وَساعَةً تَخْلُونَ فیها لِلَذّاتِکُمْ فى غَیْرِ مُحَرَّم وَبِهذِهِ السّاعَةِ تَقْدِروُنَ عَلَى الثَّلاثِ ساعات.» (ابن‌شعبه، تحف العقول، ص۴۰۹)
 
[7]. «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ». (آل‌عمران: 92)