نوع مقاله : تخصصی
نویسندگان
1 دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران.
2 دکترای جامعه‌شناسی فرهنگی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران
چکیده
کارکرد منفی آسیب‌های اجتماعی، مدیران جوامع را بر آن داشته تا با ارائه راهکارهایی قانونی و حقوقی به کاهش این آسیب‌ها همت گمارند. اما این تلاش اغلب از کارآمدی کاملی برخوردار نیست. یکی از شیوه‌های کارآمد به اذعان اندیشمندان، گسترش باورهای دینی است. این باورها از طریق تولید معنا و ایجاد نظام کنترل درونی در افراد به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کنند. در این نوشتار تلاش شده تا راهکارهای تأثیر باورهای دینی بر کاهش آسیب‌های اجتماعی، واکاوی و تحلیل شود. روش این پژوهش، توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر روش گردآوری کتابخانه‌ای و اسنادی است. یافته‌ها حاکی از آن است که باورهای دینی از طریق ایجاد همبستگی اجتماعی، معنابخشی به زندگی، ایجاد خودکنترلی، احساس حمایت از طرف خدا و تولید احساس مسئولیت در مقابل خداوند به کاهش آسیب‌ها کمک می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- صحیفه سجادیه، (1386)، ترجمه و شرح علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، قم: قائم آل‌محمد.
- ابن‌شعبه حرانى، حسن بن على، (1404ق)، تحف‌العقول، محقق / مصحح: على‌اکبر غفارى، قم: جامعه مدرسین.
- ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعۀ و النشر و التوزیع.
- آخوندی، محمدباقر، (1396)، «تأثیر مراتب دینداری بر کاهش انحرافات اجتماعی درآموزه‌های قرآن»، انسان‌پژوهی دینی، ش 37، ص 93-118.
- امین بیدختی، علی‌اکبر و نوید شریفی، (1391)، «تأثیر دینداری و سرمایه اجتماعی در پیشگیری از مصرف مواد مخدر»، پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، سال هفتم، ش 3، ص 9-31.
- الیاده، میرچاه، (1372)، دین‌پژوهی، ترجمۀ بهاالدین خرمشاهی، تهران: مطالعات تحقیقات فرهنگی.
- بخارایی، احمد، (1386)، انحرافات اجتماعی، تهران: پژاک جامعه.
- بیرو، آلن، (1375)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
- پارسامهر، مهربان، (1390)، «بررسی رابطه دینداری والدین با خشونت فرزندان پسر دبیرستانی شهر یزد»، روان‌شناسی و دین، سال چهارم، ش 1، ص 71-87.
- تمیمى‌آمدى، عبدالواحدبن محمد، (1410)ق، غررالحکم و دررالکلم، محقق / مصحح: سیدمهدى رجائى، قم: دارالکتاب اسلامی.
- جان‌بزرگی، مسعود و همکاران، (1387)، آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانون‌پذیری به کودکان، تهران: نشر دانژه.
- خسروشاهی، قدرت‌الله و همکاران، (1394)، «معنابخشی به زندگی و مؤلفه‌های تأثیرگذار آن در پیشگیری از جرم از منظر قرآن کریم»، آموزه‌های قرآنی، ش 21، ص 119-142.
- دورکیم، امیل، (1383)، صور بنیانی حیات دینی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
- رفیع‌پور، فرامرز، (1378)، آشفتگی یا آنومی اجتماعی، تهران: سروش.
- رهنمائی، سیداحمد، (1378)، «آسیب‌شناسی فرهنگی»، معرفت، ش 30، ص 25-32.
- آرون، ریمون، (1377)، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، چ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
- زیدآبادی نژاد، میثم و همکاران، (1396)، «نقش آموزه‌های اسلامی در پیشگیری از شکل‌گیری شخصیت مجرمانه با تأکید بر عوامل شخصیتی و فردی»، مطالعات علوم اجتماعی، دورۀ سوم، ش 3، ص 45-60.
- زیمل، گئورگ، (1388)، مقالاتی درباره دین، ترجمۀ شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر ثالث.
- ساجدی، ابوالفضل و مهدی مشکی، (1388)، دین در نگاهی نوین، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- ستوده، هدایت‌الله، (1379)، آسیب‌شناسى اجتماعى، تهران: آواى نور.
- شارون، جوئل، (1379)، ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
- شجاعی زند، علیرضا، (1386)، دین، جامعه و عرفی شدن: جستارهایی در جامعه‌شناسی دین، تهران: نشر مرکز.
- شریعتی، سارا، (1382)، «احساس مذهبی در عصر مذهبی (متن سخنرانی امیل دورکیم)»، جامعه‌شناسی ایران، دورۀ پنجم، ش 2، ص 201-207
- شریفی‌نیا، محمدحسین، (1387)، «بررسی اثربخشی درمان یکپارچه توحیدی در کاهش بزهکاری زندانیان»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، سال اول، ش 2، ص 7-30.
- صدرالمتألهین، (1368)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم: مکتبه المصطفوی.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین، (1375)، خلاصه تعالیم اسلام، ترجمۀ شهناز محمدزاده، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- طبرسی، حسن‌بن فضل، (1412ق)، مکارم‌الاخلاق، چ چهارم، قم: شریف رضی.
- علمی، قربان و مریم چنگی آشتیانی، (1392)، «بررسی کارکرد معنابخشی دین در اندیشه علامه طباطبائی»، انسان‌پژوهی دینی، سال دهم، ش 30، ص 5-25.
- فرانک، پی ویلیامز و همکاران، (1391)، نظریه‌های جرم‌شناسی، ترجمۀ حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: میزان.
- فولادی، محمد، (1384)، «علل و عوامل پیدایش آسیب‌های اجتماعی و راه‌های پیشگیری از آن»، معرفت، ش 91، ص 35-46.
- فیض‌کاشانی، محمد‌بن مرتضی، (1365)، الوافی، اصفهان، مکتبۀ أمیرالمؤمنین.
- کوزر، لیوئیس، (1383)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
- گریگوری، رایشبرگ و همکاران، (1390)، اخلاق جنگ، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
- محسنی تبریزی، علیرضا و مهدی نوروزی گودرزی، (1389)، «بررسی تأثیر میزان دینداری در کاهش ارتکاب رفتار مجرمانه جوانان»، مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، پیش شماره 2، ص 169-170.
- مصباح‌یزدی، محمد‌تقی، (1388)، خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- ـــــــــــــــ ، (1390)، جامعه و تاریخ از نگاه قران، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- مطهری، مرتضی، (1378)، آزادی معنوی، قم: صدرا.
- نصری، عبدالله، (1387)، انتظار بشر از دین، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
- همیلتون، ملکم، (1389)، جامعه‌شناسی دین، ترجمۀ محسن ثالثی، چ سوم، تهران: نشر ثالث.
- ویلیامز، ژان‌پل، (1377)، جامعه‌شناسی ادیان، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: تبیان.
- یعقوبی‌دوست، محمود، (1392)، «بررسی رابطه میزان دینداری والدین با خشونت آنان نسبت به فرزندان»، روان‌شناسی و دین، سال هفتم، ش 12، ص 133-160.
)