نوع مقاله : تخصصی
نویسنده
دانشجوی دوره دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه باقرالعلوم و مدرس گروه جامعه‌شناسی مؤسسه امام خمینی(ره)
چکیده
چند سالی است با توجه به افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی مسئله آسیب‌های اجتماعی در ایران ابعاد نظری و عملی تازه‌ای یافته است. دغدغه مندان در حوزه فرهنگ و اجتماع با رویکردهای عملیاتی به‌دنبال یافتن راهکارهایی به‌منظور مقابله با این آسیب‌ها هستند، اما به نظر می‌رسد بی‌توجهی به برخی از مباحث بنیادین و نظری، سبب درک نادرست از میدان عمل و درنتیجه عدم کارایی و تشخیص بهنگام در ریشه‌کنی آسیب‌های اجتماعی می‌شود. به این منظور، لازم است با درکی صحیح از نسبت تأثیر و تأثری میان آسیب‌های اجتماعی اولویت‌بندی شده، آسیب اساسی‌تر که سایر آسیب‌های اجتماعی پیامد آن هستند، شناسایی شوند. با توجه به محوریت مفهوم فضا در ماهیت امر اجتماعی، ایده اصلی در پاسخ به مسئله موردبررسی بر مفهوم فضا قرار داده شده است. با توجه به این‌که شهر به‌مثابه یک پدیده اجتماعی تعین فضاست، آسیب‌های اجتماعی بر پایه مفهوم شهر صورت‌بندی شده است. از این منظر، آسیب‌های اجتماعی محصول سبک زندگی خاصی در فضا و شهر مدرن است. روش به کار گرفته شده متناسب با تحقیقات بنیادین در این مقاله، روش‌شناسی بنیادین است که با رویکردی انتقادی از منظر حکمت متعالیه، مورد بازخوانی قرار می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها
- باوی، جواد، (1384)، ساماندهی مناطق حاشیه‌نشین شهر اهواز با تأکید بر منطقه ملاشیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، واحد نجف‌آباد، ص22-20.
- پارسانیا، حمید، (1392)، «نظریه و فرهنگ؛روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی»، راهبرد فرهنگ، دوره 6، ص11-10.
- پارسانیا، حمید، (1398)، جهان‌های اجتماعی، قم: کتاب فردا.
- جمشیدی‌ها، غلامرضا و موسی عنبری، (1383)، «تعلقات اجتماعی و اثرات آن بر بازگشت مهاجران افغانی»، نامه علوم، اجتماعی، شماره 23، ص55.
- جوادی آملی، عبدالله، (1390)، اسلام و محیط‌زیست، تحقیق و تنظیم عباس رحیمیان محقق، قم: اسراء.
- جوادی آملی، عبدالله، (1398)، عین نضاح، ج2، تحقیق و تنظیم حمید پارسانیا، قم: اسراء.
- حبیبی، داود و دیگران، (1397)، «کنکاشی پیرامون مؤلفه‌های اثرگذار در ایجاد حس تعلق به مکان در فضاهای شهری(با تأکید بر مؤلفه‌های کالبدی و محیطی)»، پژوهش‌های مکانی ـ فضایی. شماره هفتم، ص71-69.
- ریاضی، سید ابوالحسن، (1376)، «بازتاب‌های فضایی در اندیشه شهر مدرن»، سوره اندیشه، دوره اول، ص158.
- شارع پور، محمود، (1391)، جامعه‌شناسی شهری، تهران: انتشارات سمت.
- شارع پور، محمود، (1393)، شهر، فضا و زندگی روزمره، تهران: نشر تیسا.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1383)، شرح اصول الکافی، ج3، تصحیح محمد خواجوی، چاپ اول، تهران: مؤسسه تحقیقات و مطالعات فرهنگی.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، (1981)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج8، بیروت: دارالاحیاء التراث.
- فیالکوف، یانکل، (1388)، جامعه‌شناسی شهر، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشر آگه.
- قادری، رضا و دیگران، (1397)، «تحلیل تأثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی در فرایند شکل‌گیری مناطق حاشیه‌نشین و راهکارهای رویارویی با این پدیده با تأکید بر توانمندسازی»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال سوم، ص20.
- گیدنز، آنتونی، (1385)، جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، ویراست چهارم، تهران: نشر نی.
- لالمان، میشل، (1399)، تاریخ اندیشه‌های جامعه‌شناسی، ج2، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشر هرمس.
- ممتاز، فریده، (1383)، جامعه‌شناسی شهر، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- میری آشتیانی، الهام، (1382)، مقدمه‌ای بر آسیب‌شناسی مسائل اجتماعی در ایران، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
- نجات غلامی، علی، (1393)، فلسفه، شهر و زندگی روزمره، گردآورنده و تدوین علی نجات غلامی، تهران: انتشارات تیسا.
نظریان، اصغر، (1384)، «نقطه کلان‌شهری و بازتاب فضایی آن (مورد تهران)»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال دوم، شماره 7، ص37.
)