نوع مقاله : تخصصی
نویسندگان
1 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران
2 دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران
چکیده
روند فرهنگی در جهان معاصر و سبک زندگی آپارتمانی، پیوندهای عاطفی را در زندگی انسان کاهش داده و فاصله‌ها هر روز بیشتر می‌شود و روابط اجتماعی در معرض خطر قرار گرفته است. از سویی بود و نبود جامعه در گرو روابط، آن هم از نوع متوافق و همگرا است. پیشنهاد اسلام برای رفع مشکل، صله‌رحم است که نتایج اجتماعی مهمی دارد. این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی و کتابخانه‌ای به صله‌رحم به‌عنوان راه‌حل معضل جامعه امروز پرداخته تا نشان دهد که این دستورالعمل در پیدایی و پایداری وفاق اجتماعی که از ضروریات زندگی بشری است، نقش فوق‌العاده‌ای دارد. بر اساس آیات و روایات صله‌رحم در ایجاد و تقویت عناصر بینشی، عاطفی و رفتاری تأثیر شگفت‌انگیزی می‌تواند داشته باشد که زمینه درک حقیقت مهمی را فراهم می‌کند و آن وحدت حقیقت انسانی است که در افرادی با ظاهرهای متفاوت ظهور و بروز یافته است. صله‌رحم سبب می‌شود که یک مجموعه انسانی بتواند در غم و شادی شریک هم باشند و اعضای جامعه رَحِمی هنگام گرفتاری و مشکلات امیدوار شوند که با گسیل شدن کمک‌ها و محبت ارحام رنج آن‌ها زایل می‌شود. در این نوع رابطه به دلیل تبلور محبت انسانی به دیگران، احساس وفاق و همدلی ظهور می‌کند. صله‌رحم مشارکت عمومی و تشریک مساعی و همکاری بر خیر و صلاح را افزایش می‌دهد و تمرینی برای هنجار شدن رفتارهای همگرا و متوافق در جهت شکل‌گیری وفاق پایدار اجتماعی است. البته تأثیرگذاری مطلوب نیازمند تربیت صحیح و استفاده درست از صله‌رحم است.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- ابن‌‌اثیر، مجدالدین، (1364)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، تحقیق: محمود محمد الطناحی، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، (1405 ق)، لسان‌العرب، قم: ادب الحوزه.
- انصاری، محمدعلی، (1418 ق)، الموسوعۀ الفقهیۀ المیسرۀ، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
- بیهقی، احمدبن‌الحسین، (1410 ق)، شعب‌الایمان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- جوادی آملی، عبدالله، (1389)، تسنیم، چ سوم، قم: اسراء.
- ـــــــــــــــ، (1388)، تسنیم، قم: اسراء.
- حر عاملی، محمدبن‌حسن، (1414 ق)، وسائل الشیعۀ، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(علیهم‌السلام).
- خطیب، عبدالکریم، (بی‌تا)، التفسیرالقرآنی للقرآن، بی‌جا: بی‌نا.
- دهخدا، علی‌اکبر، (1377)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
- راغب اصفهانی، حسین، (1412 ق)، المفردات فی غریب القرآن، دمشق/ بیروت: دارالقلم / الدارالشامیه.
- زمخشری، محمود، (1407 ق)، الکشاف، بیروت: دارالکتاب العربی.
- سیدقطب، (1412 ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق.
- صدوق، محمدبن علی‌بن بابویه، (1404 ق)، عیون اخبارالرضا(ع)، بیروت: مؤسسۀ الاعلمی.
- ـــــــــــــــ، (1362)، الخصال، قم: جامعه مدرسین.
- ـــــــــــــــ، (1368)، ثواب الاعمال، قم: شریف رضی.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین، (1417 ق)، المیزان، قم: جامعه مدرسین.
- طبرسی، فضل‌بن‌حسن، (1372)، مجمع‌البیان، تهران: ناصر خسرو.
- طوسی، محمدبن‌حسن، (بی‌تا)، التبیان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- ـــــــــــــــ، (1414 ق)، الامالی، قم: دارالثقافه.
- عیاشی، محمدبن مسعود، (1380 ق)، کتاب التفسیر، تهران: چاپخانه علمیه.
- فضل‌الله، سیدمحمدحسین، (1419 ق)، من وحی‌القرآن، بیروت: دارالملاک.
- فیض کاشانی، مولی محمدمحسن، (1401 ق)، مفاتیح الشرائع، قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.
- کلینی، محمدبن‌یعقوب، (1363)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیۀ.
- لیثی واسطی، علی‌بن‌محمد، (بی‌تا)، عیون‌الحکم و المواعظ، قم: دارالحدیث.
- مازندرانی، ملامحمدصالح، (1412 ق)، شرح اصول الکافی، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
- مجلسی، محمدباقر، (1403 ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسۀ دارالوفاء.
- مدرسی، سیدمحمدتقی، (1419 ق)، من هدی القرآن، تهران: دارمحبی الحسین.
- مغنیه، محمدجواد، (1424 ق)، التفسیر الکاشف، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- نراقی، محمدمهدی، (بی‌تا)، جامع‌السعادات، تحقیق و تعلیق: سیدمحمد کلانتر، نجف: دارالنعمان للطباعه و النشر.
- نوری طبرسی، میرزاحسین، 1408 ق، مستدرک‌الوسائل، بیروت، مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
)