سید سعید زاهد زاهدانی
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 113-140
چکیده
حاشیه‌نشینی یک از آسیب‌های مهم اجتماعی بوده که بیش از 80 سال است در جامعهٔ ما بروز کرده و تمهیداتی که تاکنون برای رفع آن به کار گرفته‌شده، کارساز نبوده است. هدف از این تحقیق، واکاوی ریشه‌های این پدیده در تاریخ معاصر ایران و سیر تحولی آن است. این مقاله با مراجعه به منابع تاریخی و با انجام یک تحقیق سندی ریشه‌های ساختاری این پدیده را ...
بیشتر
حاشیه‌نشینی یک از آسیب‌های مهم اجتماعی بوده که بیش از 80 سال است در جامعهٔ ما بروز کرده و تمهیداتی که تاکنون برای رفع آن به کار گرفته‌شده، کارساز نبوده است. هدف از این تحقیق، واکاوی ریشه‌های این پدیده در تاریخ معاصر ایران و سیر تحولی آن است. این مقاله با مراجعه به منابع تاریخی و با انجام یک تحقیق سندی ریشه‌های ساختاری این پدیده را موردبررسی قرار داده و سیر تحول آن را با مراجعه به آمارهای رسمی بررسی کرده است. نظریهٔ مورداستفاده نظریه‌ای است که زاهد در سال 1365 در کتاب حاشیه‌نشینی معرفی کرده و بر اساس آن تحقیق‌های متعددی در مورد مهاجرت و مهاجرت‌های منجر به حاشیه‌نشینی به انجام رسانده است. در این مقاله روشن می‌شود که ریشه‌های حاشیه‌نشینی در طرز ساختار سازی توسعه در ایران است که از میانه‌های دورهٔ قاجار آغاز شده و در دوران پهلوی دوم و با برنامه‌های توسعهٔ آمریکائی تشدید شده است. بعد از انقلاب اسلامی به علت تغییر ندادن برنامه‌های تمرکزگرای توسعه و تلاش درترمیم روبنایی برنامه‌ها و توانمندسازی ساکنین مناطق حاشیهنشین تغییراتی صورت گرفته، اما همچنان این پدیده باقی مانده و روزبه‌روز بر ابعاد آن افزوده شده است. در انتها مقاله به تلاش‌های صورت گرفته برای تغییر مسیر توسعه، رشد و پیشرفت و استفاده از راهبرد غیر تمرکزگرا می‌پردازد.
محمد زارعی توپخانه؛ جواد ترکاشوند
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 123-148
چکیده
پژوهش حاضر درصدد مرور سه دهه پژوهش‌های روابط پیش از ازدواج با تمرکز بر منابع غربی است. این تحقیق با روش تحلیل محتوا، حدود 200 منبع داخلی و عمدتا خارجی را مورد مطالعه قرار داده است و در غربالگری‌های متعدد 74 منبع مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به شکل‌گیری اولیه روابط پیش از ازدواج در غرب، این پژوهش، به بررسی مراحل تحول آن در غرب ...
بیشتر
پژوهش حاضر درصدد مرور سه دهه پژوهش‌های روابط پیش از ازدواج با تمرکز بر منابع غربی است. این تحقیق با روش تحلیل محتوا، حدود 200 منبع داخلی و عمدتا خارجی را مورد مطالعه قرار داده است و در غربالگری‌های متعدد 74 منبع مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به شکل‌گیری اولیه روابط پیش از ازدواج در غرب، این پژوهش، به بررسی مراحل تحول آن در غرب پرداخته است. عوامل شکل‌گیری و پیامدهای این روابط را بررسی نموده است. خویشتن‌داری ، عوامل موثر، نتایج و برنامه‌های آن را معرفی کرده است. یافته نهایی حکایت از آن دارد که روابط پیش از ازدواج در غرب، مراحل روابط آزاد، روابط ایمن و خودمهاگری را طی کرده است و امروزه خویشتن‌داری در روابط پیش از ازدواج شیوه سالم و صد درصد مطمئن معرفی شده است. این شیوه، فواید جسمانی، روانی، خانوادگی و فرهنگی-اجتماعی زیادی را به دنبال داشته است و برنامه‌های آن به طور گسترده درحال آموزش است. واژه «Abstinence» در امور جنسی در منابع لاتین، معادل «عفت» در منابع دینی است که در قرآن و روایات مورد تاکید قرار گرفته است. بر اساس یافته‌های روان شناسی همسو با آموزه‌های اسلامی، آموزش خویشتن‌داری و عفاف توصیه می‌گردد. در نهایت، همسو با راهبرد اسلام ترویج ازدواج آسان و خویشتن‌داری جنسی در تنظیم رفتارهای جنسی توصیه می‌شود.
کریم خانمحمدی؛ مریم غازی
دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 129-144
چکیده
آسیب‌های اجتماعی نوظهور، آسیب‌هایی هستند که بر اثر فناوری‌های جدید ارتباطی مانند اینترنت، ماهواره، تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان ایجاد شده‌اند و تأثیرات مهمی بر فرد و به‌تبع آن جامعه داشته‌اند. این آسیب‌ها که به دو دسته اجتماعی و روان‌شناختی تقسیم می‌شوند، به دلیل استفاده بیشتر و خصوصیات ویژه روان‌شناختی ...
بیشتر
آسیب‌های اجتماعی نوظهور، آسیب‌هایی هستند که بر اثر فناوری‌های جدید ارتباطی مانند اینترنت، ماهواره، تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان ایجاد شده‌اند و تأثیرات مهمی بر فرد و به‌تبع آن جامعه داشته‌اند. این آسیب‌ها که به دو دسته اجتماعی و روان‌شناختی تقسیم می‌شوند، به دلیل استفاده بیشتر و خصوصیات ویژه روان‌شناختی زنان، بر این قشر از جامعه تأثیری دوچندان دارند. به نظر می‌رسد زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر فضای مجازی قرار می‌گیرند و درنتیجه آسیب‌های فضای مجازی بر آنان بیشتر از مردان است. از طرفی به دلیل نقش ویژه زنان در مدیریت خانواده و تربیت فرزند، آسیب‌هایی که براثر فضای مجازی بر آنان وارد می‌شود، از اهمیت بیشتری برخوردار است. در حال حاضر بسیاری از زنان ایرانی، زمان زیادی از وقت خود در شبانه‌روز را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند. از میان شبکه‌های اجتماعی، اینستاگرام به‌عنوان رسانه‌ای تصویر محور، تأثیرات بیشتری بر زنان دارد و درنتیجه میتواند آسیب‌های بیشتری را نیز به همراه داشته باشد. پژوهش حاضر با رصد کاربران زن اینستاگرام و تحلیل کنشگری آنان، درصدد بررسی آسیب‌های اجتماعی اینستاگرام بر زنان ایرانی است. در یک نگاه کلی، مهم‌ترین این آسیب‌ها عبارت‌اند از: سایبر سکس، تعرض جنسی، روابط آزاد با نامحرم و خیانت سایبری، عادی‌سازی بی‌اخلاقی، مدگرایی، اعتیاد مجازی، افشای حریم خصوصی، بی‌توجهی به انجام دستورات دینی ازجمله رعایت عفاف و حجاب، تغییرات فرهنگی، مشکلات روحی و روانی، میل به ابراز وجود، جلوه‌گری خود ایدئال، فردگرایی و تضعیف نقش مادری و همسری
ابراهیم عباسپور؛ عبدالهادی صالحی زاده
دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 133-152
چکیده
گزینش کنش‌های انسانی متأثر از عوامل متعددی است. برخی از نظریه‌پردازان بر عوامل فردی و اراده و برخی بر نقش عوامل پیرامونی تأکید دارند. انسان به‌عنوان موجودی مختار و انتخاب‌گر، کنش‌های خود را در فرایندی که متأثر از اراده و محیط است، برمی‌گزیند. محاسبه و گزینش کنش‌های همنوایانه یا کجروانه متأثر از عوامل پیرامونی [جسمی، روانی، موقعیتی، ...
بیشتر
گزینش کنش‌های انسانی متأثر از عوامل متعددی است. برخی از نظریه‌پردازان بر عوامل فردی و اراده و برخی بر نقش عوامل پیرامونی تأکید دارند. انسان به‌عنوان موجودی مختار و انتخاب‌گر، کنش‌های خود را در فرایندی که متأثر از اراده و محیط است، برمی‌گزیند. محاسبه و گزینش کنش‌های همنوایانه یا کجروانه متأثر از عوامل پیرامونی [جسمی، روانی، موقعیتی، ساختاری (اجتماعی، اقتصادی، ...)] است. بر اساس نظریات گزینش عقلانی، ارتکاب اعمال کجروانه امری گزینشی بوده و این گزینش، تحت تأثیر عوامل و پدیده‌های گوناگونی است. تحلیل‌های محققان از آیات و روایات اهل‌بیت(علیهم السلام)، بیانگر پذیرش این نکته در آموزه‌های شیعی است که اختیار و اراده انسان تحت تأثیر عوامل پیرامونی، محدودیت‌هایی پیدا میکند که البته به معنی سلب شدن اختیار از او نیست و این مقاله، تأثیرات عوامل پیرامونی را به عنوان کلی، تبیین و تحلیل میکند. در تحلیل این مقوله، به برخی از عوامل محدودکنندۀ اختیار و تأثیرگذار در گزینش انسان از نگاه منابع اسلامی، اشاره شده و بررسی این متغیرها به ترتیب در سطوح خرد، میان‌برد و کلان پیگیری شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای توصیفی و کیفی است. هدف پژوهش، تحلیل محتوای قرآن و منابع روایی و تفسیری است. موضوع نیز عبارت است از: توصیفِ نگاه قرآن و احادیث شیعه در مورد نقش‌آفرینی عوامل پیرامونی در محاسبه و گزینش کنش‌های اختیاری. تحلیل محورهای آیات و روایات، حکایت از همسویی فی‌الجمله مضامین این آموزه‌ها با محورهای نظریات مدرن جامعه‌شناسی کجروی دارد.
سید حسین شرف الدین
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 141-162
چکیده
ویروس جهان‌گستر کرونا، اگرچه بیشتر به‌عنوان یک عامل اختلال سلامت جسمی و تهدیدکننده حیات و بقا در افکار عمومی شهرت یافته و عامل اصلی این انصراف، تحرک آشکار و نقش‌آفرینی فعال سازمان‌ها و عوامل وابسته به حوزه بهداشت و درمان بوده است، اما از یک افق گسترده‌تر، کرونا را می‌توان زلزله چند ریشتری و ممتدی توصیف کرد که همه ارکان زندگی، ...
بیشتر
ویروس جهان‌گستر کرونا، اگرچه بیشتر به‌عنوان یک عامل اختلال سلامت جسمی و تهدیدکننده حیات و بقا در افکار عمومی شهرت یافته و عامل اصلی این انصراف، تحرک آشکار و نقش‌آفرینی فعال سازمان‌ها و عوامل وابسته به حوزه بهداشت و درمان بوده است، اما از یک افق گسترده‌تر، کرونا را می‌توان زلزله چند ریشتری و ممتدی توصیف کرد که همه ارکان زندگی، نظم ساختاری و قواعد الگویی حاکم برجهان زیست روزمره و روابط و مناسبات انسانی را درسطوح و ساحت‌های مختلف و به نسبت‌های متفاوت، مستقیم و غیرمستقیم متأثر ساخته است. این نوشتار درصدد است تا با استناد به تجربه‌های عینی وشواهد محیطی، تأثیرات منفی و مثبت این پدیده را برفرایندهای مختلف ارتباطات انسانی و اجتماعی توصیف و تحلیل کند. گزاره‌های ذکر شده عمدتاً از یادداشت‌ها، مصاحبه‌ها، گزارشات مستند و مشاهدات عینی استنباط و صورت‌بندی شده است.
سعیده تمیزکار؛ صدیقه مهدوی کنی
دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 145-162
چکیده
نهاد خانواده به‌عنوان مقدس‌ترین نهاد نظام اجتماعی تحت تأثیر فرصت‌ها و چالش‌های رشد و گسترش فضای مجازی در عرصه زندگی انسآن‌ها قرار گرفته است. بی‌تردید، مواجهه انفعالی با پدیده‌های نوظهور همچون فضای مجازی میتواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر جامعه و به‌تبع آن خانواده وارد کند؛ ازاین‌رو، می‌طلبد دولت پیشگام مدیریت فضای مجازی ...
بیشتر
نهاد خانواده به‌عنوان مقدس‌ترین نهاد نظام اجتماعی تحت تأثیر فرصت‌ها و چالش‌های رشد و گسترش فضای مجازی در عرصه زندگی انسآن‌ها قرار گرفته است. بی‌تردید، مواجهه انفعالی با پدیده‌های نوظهور همچون فضای مجازی میتواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر جامعه و به‌تبع آن خانواده وارد کند؛ ازاین‌رو، می‌طلبد دولت پیشگام مدیریت فضای مجازی و هدایت افکار عمومی برای استفاده بهینه و حداکثری از فرصت‌های آن باشد. در این میان، باید توجه کرد که فضای مجازی افسارگسیخته به‌صورت جدی چالش‌ها و تهدیداتی برای نهاد خانواده در پی خواهد داشت. نقض حریم خصوصی خانواده و بی‌مسما کردن آن مبنایی‌ترین چالش فضای مجازی برای نهاد خانواده است. بر اساس آموزه‌های اسلامی اصل کرامت ذاتی بشر، اصل لزوم کتمان سر و اصل حرمت و احترام عرض و آبرو مهم‌ترین اصولی هستند که حاکم بر حریم خصوصی خانواده می‌باشند و هرگونه کنش مجازی که منجر به نقض اصول مذکور شود درواقع، تهدیدی علیه کیان نظام خانواده است. مصلحت عمومی ضرورت مداخله و صیانت دولت از حریم خصوصی خانواده در فضای مجازی را توجیه می‌نماید.
محمد رضا جباری
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 149-170
چکیده
چکیدهآسیب‌های اجتماعی و راهکارهای مقابله با آنها از مهم‌ترین موضوعات در حوزه مباحث اجتماعی و دغدغه‌ای مشترک میان همه دلسوزان در جوامع بشری است، اما در جوامع دینی از اهمیت بالاتری برخوردار است. برای رسیدن به راهکارهای عملی، کاربردی و واقع‌گرا، بهترین مسیر، بهره‌مندی از تعالیم قرآن (به‌عنوان سخنِ خدایِ خالقِ انسان) و سیره و سخن ...
بیشتر
چکیدهآسیب‌های اجتماعی و راهکارهای مقابله با آنها از مهم‌ترین موضوعات در حوزه مباحث اجتماعی و دغدغه‌ای مشترک میان همه دلسوزان در جوامع بشری است، اما در جوامع دینی از اهمیت بالاتری برخوردار است. برای رسیدن به راهکارهای عملی، کاربردی و واقع‌گرا، بهترین مسیر، بهره‌مندی از تعالیم قرآن (به‌عنوان سخنِ خدایِ خالقِ انسان) و سیره و سخن معصومان (ع) (به‌عنوان راهنمایان حقیقی بشریت) است. آسیب‌های اجتماعی می‌توانند ناشی از کاستی‌ها و کژی‌ها در سه ساحت بینش‌ها و گرایش‌ها و کنش‌ها باشند و بدین لحاظ، راهکارهای مقابله نیز باید ناظر به هر سه ساحت باشند. با توجه به آنکه بعضی از این راهکارها تأمین‌کننده اصلاح‌گری در هر سه ساحت یا دو ساحت هستند، لذا در این پژوهش، بدون تفکیک از یکدیگر ارائه شده‌اند. آنچه در این نوشتار، پیش رو دارید، راهکارهای مقابله با آسیب‌های اجتماعی در قالب دوازده محور کلی است که هر یک میتواند زیرشاخه‌هایی داشته باشد. این راهکارها بر اساس سخن و سیره معصومان ارائه و در هر بخش، نمونه‌هایی بیان شده است.واژگان کلیدی: آسیب‌های اجتماعی، راهکارهای مقابله، سیره معصومان (ع)، ساحت‌های بینش و گرایش و کنش.
میثم آقداغی
دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 153-162
چکیده
اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر یکی از آسیب‌های اجتماعی مهم در کشور ما است که به دلیل گستره فزاینده، عمق تأثیر و پیامدهای سوء آن بسیار نگران‌کننده بوده و از آن در کنار مسئله طلاق، به‌عنوان مهم‌ترین آسیب‌ها و معضلات اجتماعی حال حاضر کشور یاد می‌شود. تاکنون تلاش‌های بسیاری توسط دانش‌پژوهان علوم رفتاری و علوم اجتماعی جهت تبیین و تحلیل ...
بیشتر
اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر یکی از آسیب‌های اجتماعی مهم در کشور ما است که به دلیل گستره فزاینده، عمق تأثیر و پیامدهای سوء آن بسیار نگران‌کننده بوده و از آن در کنار مسئله طلاق، به‌عنوان مهم‌ترین آسیب‌ها و معضلات اجتماعی حال حاضر کشور یاد می‌شود. تاکنون تلاش‌های بسیاری توسط دانش‌پژوهان علوم رفتاری و علوم اجتماعی جهت تبیین و تحلیل این مسئله صورت گرفته اما به ظرفیت‌ها و دلالت‌های آموزه‌های اسلامی در هر دو ساحت نظری و عملی کمتر پرداخته شده است. توجه پژوهشگران و دست‌اندرکاران عرصه مقابله با اعتیاد و مواد مخدر به ظرفیت‌های آموزه‌های اسلامی میتواند به توسعه برنامه‌های مقابله با رویکرد اسلامی و متناسب با نیازهای بومی کشور ما کمک کند. مقابله با اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر باید در هر دو سوی عرضه (تولید، توزیع و فروش) مواد مخدر و تقاضا (خرید و سوءمصرف) انجام پذیرد. در سمت عرضه، آموزه‌های اسلامی میتواند به وضع قوانین بازدارنده و نیز به حذف انگیزه‌های سوداگری مواد کمک کند. مقابله با اعتیاد و مواد مخدر در سمت تقاضا، شامل سه مرحله پیشگیری، درمان، و التیام‌بخشی می‌شود. در مرحله پیشگیری نیز، هم آموزه‌های بینشی (نظیر نگاه به دنیا و فلسفه زندگی و...) و هم آموزه‌های اخلاقی و رفتاری (نظیر صبر و خویشتن‌داری در مواجهه با سختی‌ها و کنترل امیال و...) در کاهش گرایش و بروز سوءمصرف مواد مخدر تأثیرگذارند. در مرحلۀ درمان، آموزه‌های اسلامی می‌توانند خلأ معنویت را در افراد مبتلا کاهش داده، با امیدبخشی و تقویت اراده فرد (به طور مثال، بهره‌گیری از ادعیه، مناجات و توسل به ائمه(علیهم‌السلام)) به تکمیل چرخه درمان و کاهش ضریب بازگشت و پایداری هرچه بیشتر سلامت فرد بهبودیافته کمک کنند. متأسفانه به مرحله التیام به‌ویژه در اطرافیان فرد آسیب‌دیده، چندان توجه نشده، اما به نظر می‌رسد بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی و استفاده از کارشناسان دینی در هر سه مرحله پیشگیری، درمان، و التیام، مفید و بلکه ضروری است.
مرضیه هروی؛ اسماعیل چراغی کوتیانی؛ محسن هراتی
دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 163-182
چکیده
خانواده در جامعه کنونی ما دچار تغییر، تحولات و آسیب‌هایی شده است که تک‌فرزندی یکی از آن‌هاست. هدف از انجام این پژوهش بررسی و تحلیل آسیب‌های تک‌فرزندی برای والدین است. یافته‌ها حاکیست اگرچه مستقیماً در آموزه‌های دینی از تک‌فرزندی، کمیت و تعداد اولاد بحثی به میان نیامده است، اما کلیت آیات و روایات فرزندآوری بر اهمیت این مسئله تأکید ...
بیشتر
خانواده در جامعه کنونی ما دچار تغییر، تحولات و آسیب‌هایی شده است که تک‌فرزندی یکی از آن‌هاست. هدف از انجام این پژوهش بررسی و تحلیل آسیب‌های تک‌فرزندی برای والدین است. یافته‌ها حاکیست اگرچه مستقیماً در آموزه‌های دینی از تک‌فرزندی، کمیت و تعداد اولاد بحثی به میان نیامده است، اما کلیت آیات و روایات فرزندآوری بر اهمیت این مسئله تأکید دارند. تک‌فرزندی نه‌تنها مورد تائید دین نیست، بلکه یک معضل شناخته می‌شود که میتواند والدین را با آسیب‌های متعددی مواجه سازد. در این پژوهش آسیب‌های جسمی، روانی، تربیتی و معنوی تک‌فرزندی موردبررسی قرارگرفته‌اند. آسیب‌های جسمی والدین تک‌فرزند مانند تأثیر بارداری، شیردهی و زایمان در سلامت مادر، آسیب‌های روانی مانند افزایش اضطراب، استرس و افسردگی والدین، آسیب‌های تربیتی مانند رواج فرزندسالاری، کاهش انسجام خانواده و وقت‌گیر بودن تربیت و آسیب‌های معنوی مانند محرومیت از فضایل و پاداش‌های فرزندآوری، محرومیت از حمایت معنوی پس از مرگ و کاهش یاری‌رساندن در دوران پیری می‌باشد. روش گردآوری پژوهش اسنادی و کتابخانه‌ای و روش پردازش مطالب توصیفی و تحلیلی با استفاده از نتایج پژوهش‌های پیشین بوده است.
زهرا خندان؛ فریبا سیدان؛ زینب رضایی
دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 163-184
چکیده
افزایش سن ازدواج، معضل و آسیبی است که اگر به آن رسیدگی نشود، باید از افزایش نسل تأثیرگذار چشم‌پوشی کرد. جوانان، نیروهای استراتژیک برای کشور هستند که اگر به ازدواج به‌عنوان، نیاز غریزی آنها که زمینه‌ساز رشد و کمال آنها نیز هست، توجهی نشود، افسردگی، کاهش امید به زندگی و فعالیت سازنده در کشور رخ می‌دهد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل، تبیین ...
بیشتر
افزایش سن ازدواج، معضل و آسیبی است که اگر به آن رسیدگی نشود، باید از افزایش نسل تأثیرگذار چشم‌پوشی کرد. جوانان، نیروهای استراتژیک برای کشور هستند که اگر به ازدواج به‌عنوان، نیاز غریزی آنها که زمینه‌ساز رشد و کمال آنها نیز هست، توجهی نشود، افسردگی، کاهش امید به زندگی و فعالیت سازنده در کشور رخ می‌دهد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل، تبیین و تفسیر پدیدۀ افزایش سن ازدواج بر اساس تجربه زیستۀ دختران و پسران مجرد است. اطلاعات پژوهش از طریق مصاحبه عمیق با 23 نفر، شامل 13 دختر، 10 پسر که به روش گلوله برفی مشخص شده‌اند، جمع‌آوری شده است. روش پژوهش بر نظریۀ مبنایی مبتنی بوده و اطلاعات با استفاده از کدگذاری محوری تحلیل شده است. با توجه به تحلیل داده‌ها، می‌توان نوگرایی را یکی از عوامل اصلی مؤثر بر نگرش مجردین دانست که شامل افزایش فرهنگ مدرنیته و شهرنشینی، روابط آزاد جنسی و... می‌باشد. از سوی دیگر، افزایش فرهنگ چشم و هم‌چشمی در جامعه، پایبند بودن به رسومات غلط، نیز مؤثر بوده است. در این بین حمایت خانواده‌ها و تربیت غیرمسئولانه و بر محور شادکامی و رفاه‌طلبی، نقش اصلی را ایفا میکند؛ اما نمی‌توان از مهیا نبودن زیرساخت‌ها برای ایجاد حداقل زندگی چون مسکن، درآمد، خوابگاه متأهلی و... گذشت؛ نقش رسانه و تغییر معیارهای ازدواج و حرکت به سوی ایدئالیست‌گرایی از دیگر علل می‌باشد. در استراتژی مجردین نسبت به افزایش سن ازدواج به افزایش باورهای مذهبی و مهارت‌های زندگی، همچنین ایجاد زیرساخت‌ها توسط دولت با مدیریت فرهنگی جایگاه قابل توجهی دارد.
ابراهیم عباسپور؛ محمدعارف محبی؛ عبدالهادی صالحی زاده
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 163-182
چکیده
منطق حیات اجتماعی بر فرهنگ بنا می‌شود. متناسب با نوع نظام فرهنگی، اهداف، ساختار و محتوای جامعه قابل‌تعریف شده و تفکیک جامعه به مطلوب و نامطلوب معنا می‌یابد. بر همین مبنا، تعیین آسیب‌های اجتماعی، طبقه‌بندی و نوع تفسیری که از آنها صورت می‌گیرد، از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت می‌شود. لذا در موضوع آسیب‌شناسی اجتماعی، تعریف معیارها ...
بیشتر
منطق حیات اجتماعی بر فرهنگ بنا می‌شود. متناسب با نوع نظام فرهنگی، اهداف، ساختار و محتوای جامعه قابل‌تعریف شده و تفکیک جامعه به مطلوب و نامطلوب معنا می‌یابد. بر همین مبنا، تعیین آسیب‌های اجتماعی، طبقه‌بندی و نوع تفسیری که از آنها صورت می‌گیرد، از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت می‌شود. لذا در موضوع آسیب‌شناسی اجتماعی، تعریف معیارها و شاخص‌های آسیب‌های اجتماعی از موضوعات کانونی است. دو تیپ ایدئال طیب و خبیثه دو الگوی غالب جامعه در ادبیات قرآنی است. خبائث آسیب‌هایی هستند که طهارت و سلامت جامعه طیب را در مسیر غریزه و الزامات اجتماع جاهلی هدایت میکند. این پژوهش سعی کرده، با روش تفسیر موضوعی و معناشناختی، مفاهیم قرآنی را در چارچوب دستگاه معرفتی قرآن شبکه‌سازی کرده و متناسب با تصویری که قرآن از جامعه سالم و آسیب‌دیده ارائه می‌نماید، معیارها و شاخص‌های آسیب‌های اجتماعی را استنباط کند. کلیه مباحث در دو سطح دسته‌بندی شده‌اند. در سطح معیارهای تشخیص، اصول سه‌گانه: حق، عدالت و همبستگی تحلیل گردیده و درواقع، منطق فهم و تشخیص آسیب‌ها منقح شده است و به‌منظور طبقه‌بندی و رتبه‌بندی آسیب‌ها، شاخص‌های نه‌گانه‌ای عمدتاً ناظر به اصول معیاری، استنباط و صورت‌بندی گردیده است که با ارجاع به مجموع آنها، چیستی، پیامدها و منطق کنترل آسیب‌ها نیز فهم‌پذیر شده است.
غلام حیدر کوشا؛ ابوالفضل ساجدی
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 171-188
چکیده
سبک زندگی یکی از عوامل ثبات و بی‌ثباتی خانواده به شمار می‌رود. امروزه سبک زندگی مدرن نارضایتی‌های زندگی و در نتیجه گرایش به طلاق را دامن است. در این تحقیق با استفاده از روش اجتهادی و نقلی، تلاش شده است فرهنگ سازی سبک معاشرت اسلامی را به عنوان یک راه حل برای گسست و فروپاشی خانواده معرفی کند. اصول معاشرت اسلامی و رویه‌های اخلاقی و تربیتی ...
بیشتر
سبک زندگی یکی از عوامل ثبات و بی‌ثباتی خانواده به شمار می‌رود. امروزه سبک زندگی مدرن نارضایتی‌های زندگی و در نتیجه گرایش به طلاق را دامن است. در این تحقیق با استفاده از روش اجتهادی و نقلی، تلاش شده است فرهنگ سازی سبک معاشرت اسلامی را به عنوان یک راه حل برای گسست و فروپاشی خانواده معرفی کند. اصول معاشرت اسلامی و رویه‌های اخلاقی و تربیتی توصیه شده در منابع دینی به اهتمام بیشتر خانواده و تحکیم روابط خویشاوندی و زناشویی کمک میکند. اصولی مثل اصل مهربانی، اصل گذشت، اصل همکاری اصل همدلی میتواند به روابط زناشویی مطلوب‌تر کمک کند.کلیدواژه: سبک زندگی، سبک معاشرت، سبک معاشرت اسلامی، ثبات خانواده، گسست خانواده.
غلام حیدر کوشا
دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 183-202
چکیده
در این مقاله اهمیت و کارکردهای مثبت و منفی بازی‌های الکترونیک و رایانه‌ای در زندگی اجتماعی موردبررسی قرار گرفته و اثبات شده است که بازی‌های الکترونیک، در دو محور اساسی بازی یعنی «محتوی بازی» و «محیط بازی» به زندگی اجتماعی پیوند دارد. بازی در فرایند جامعه‌پذیری اولیه زمینهٔ آشنایی افراد با نقش‌ها، هنجارها، ارزش‌ها، ...
بیشتر
در این مقاله اهمیت و کارکردهای مثبت و منفی بازی‌های الکترونیک و رایانه‌ای در زندگی اجتماعی موردبررسی قرار گرفته و اثبات شده است که بازی‌های الکترونیک، در دو محور اساسی بازی یعنی «محتوی بازی» و «محیط بازی» به زندگی اجتماعی پیوند دارد. بازی در فرایند جامعه‌پذیری اولیه زمینهٔ آشنایی افراد با نقش‌ها، هنجارها، ارزش‌ها، و آداب سنن اجتماعی را فراهم میکند و از این طریق یکپارچگی و انسجام اجتماعی و نیز روحیه تعاون و همکاری را در افراد تقویت میکند. دستاورد بازی در زندگی اجتماعی تنها به کارکردهای مثبت بازی ختم نمی‌گردد بلکه کژ کارکردهایی همچون «انزوا»، «خشونت»، «تبلیغ ارزش‌های غیربومی» و «آشنایی با گروه‌های همسال کژرو» را نیز به همراه دارد. دین اسلام برای عبور از آسیب‌های ناشی از کژ کارکردهای بازی، «فرهنگ‌سازی نظارت خانوادگی و همگانی»، «فرهنگ‌سازی مشارکت همه‌جانبه» و «فرهنگ‌سازی ارزیابی اخلاقی محصولات فنّاورانه» را پیشنهاد می‌کرد.
امیر سیاهپوش
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 183-208
چکیده
مطالعات متعدد ملی و بین‌المللی، مؤید رابطه قطعی بین حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی است. فقر و تمرکز فقرا در این مناطق، زمینه‌ساز انواع آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی است. در این پژوهش از روش تحلیل اسناد و پرونده‌های جرم موجود در مراکز انتظامی برای بررسی رابطه تمرکز فقر در مناطق حاشیهنشین و جرم‌خیزی این مناطق استفاده شده است. حجم ...
بیشتر
مطالعات متعدد ملی و بین‌المللی، مؤید رابطه قطعی بین حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی است. فقر و تمرکز فقرا در این مناطق، زمینه‌ساز انواع آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی است. در این پژوهش از روش تحلیل اسناد و پرونده‌های جرم موجود در مراکز انتظامی برای بررسی رابطه تمرکز فقر در مناطق حاشیهنشین و جرم‌خیزی این مناطق استفاده شده است. حجم نمونه استفاده شده شامل 1825 پرونده است. افزون بر آن، از نتایج دیگر پژوهش‌ها برای تکمیل داده‌های تحقیق نیز استفاده شده است. در بخش تعلیل و ارائه راهکار، تلاش شده مبتنی بر آیات و روایات منطق رابطه بین فقر و آسیب‌های اجتماعی تبیین شود. یافته‌ها نشان می‌دهد مناطق حاشیهنشین خرم‌آباد، کانون اصلی پرورش جرم و انواع آسیب‌های اجتماعی به‌خصوص سرقت و اعتیاد است. طبق بر آیات و روایات، فقر عامل تسهیلگر، بدبینی، بددلی، انزوای اجتماعی، تحقیر و کاهش حیا در افراد می‌شود. بخش مهمی از برنامه‌های امدادی باید متمرکز بر حل این معضلات روانی و اجتماعی باشد.
قاسم ابراهیمی پور
دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 185-200
چکیده
بر اساس آموزه‌های روایی شرم و حیا بنیان همه صفات پسندیده است طوری که اگر حیا از جامعه رخت بربندد همه فضایل یکی پس از دیگری فرو می‌ریزند و فرهنگ عمومی از اخلاق فاضله تهی می‌شود. این پژوهش برآن است تا عوامل، سازوکار و پیامدهای جامعه‌پذیری حیا و بی‌حیایی را در دوره معاصر از دیدگاه متون روایی مورد تحلیل قرار دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد ...
بیشتر
بر اساس آموزه‌های روایی شرم و حیا بنیان همه صفات پسندیده است طوری که اگر حیا از جامعه رخت بربندد همه فضایل یکی پس از دیگری فرو می‌ریزند و فرهنگ عمومی از اخلاق فاضله تهی می‌شود. این پژوهش برآن است تا عوامل، سازوکار و پیامدهای جامعه‌پذیری حیا و بی‌حیایی را در دوره معاصر از دیدگاه متون روایی مورد تحلیل قرار دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد درونی‌سازی حیا موردتوجه جدی نیست و جامعه‌پذیری بی‌حیایی تحت تأثیر عوامل فراوانی مثل کاهش سطح دین‌داری، کاهش عزت نفس و منزلت اجتماعی، کاهش حلم و بردباری، کاهش سطح خرد و عقلانیت و ابراز نیاز، غلبه یافته است. همچنین فعالیت‌های سازمآن‌های رسمی مثل بهداشت و درمان، نهاد آموزش، رسانه، ورزش و عدم امکانات تفریحی و ورزشی برای بانوان در جامعه معاصر جامعه‌پذیری بی‌حیایی را در جامعه کنونی دنبال می‌کنند.
زینب سادات معنوی؛ مسلم طاهری
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 189-206
چکیده
مقاله حاضر درصدد بررسی «خودنمایی زنان در فضای مجازی به‌مثابه یک آسیب اجتماعی» است و برای مقابله با آن، راهکارهایی ارائه می‌شود. امروزه بخش عظیمی از حضور اجتماعی افراد در فضای مجازی سامان‌دهی شده است. این فضا میتواند به‌مثابه فرصتی طلایی یا بحران و آسیبی جدی تلقی شود. از سوی دیگر، گرایش به زیبایی در تمام افراد به‌ویژه زنان ...
بیشتر
مقاله حاضر درصدد بررسی «خودنمایی زنان در فضای مجازی به‌مثابه یک آسیب اجتماعی» است و برای مقابله با آن، راهکارهایی ارائه می‌شود. امروزه بخش عظیمی از حضور اجتماعی افراد در فضای مجازی سامان‌دهی شده است. این فضا میتواند به‌مثابه فرصتی طلایی یا بحران و آسیبی جدی تلقی شود. از سوی دیگر، گرایش به زیبایی در تمام افراد به‌ویژه زنان به‌طور ذاتی وجود دارد زمانی که تمایل به سمت زیبایی با میل به نمایش آن همراه می‌گردد، زمینه‌ای را مهیا میکند که ممکن است به خودنمایی منجر شود و دیگر یک مسئله خصوصی و مربوط به حیات فردی انسان نیست بلکه در اجتماع و حوزه عمومی نیز نمود پیدا میکند. خودنمایی زنان در فضای مجازی میتواند عامل اثرگذاری محسوب شود که پیامدهای قابل‌تأمل را به دنبال دارد. این مقاله مبتنی بر روش کیفی توصیفی و تحلیلی سامان می‌یابد و در پی آن است که به علل خودنمایی زنان در فضای مجازی و روش‌های تأثیرگذار در فرایند خودنمایی آنان و راهکارهای مقابله با آسیب‌های حاصل شده از این بحران بپردازد.
احمدحسین شریفی؛ احمد محمدی‌پیرو
دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 201-218
چکیده
این پژوهش، به هدف نشان دادن نمونه‌ای از امتداد اجتماعی فلسفة صدرایی، درصدد استخراج راهکارهای علمی و عملی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از نگاه ملاصدرا است. برای دستیابی به این هدف، با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، ابتدا بنیان‌های نظری یا مفروضات بنیادین مسئله را با توجه به مبانی انسان‌شناختی صدرا ذکر کرده‌ایم که عبارتند از: ...
بیشتر
این پژوهش، به هدف نشان دادن نمونه‌ای از امتداد اجتماعی فلسفة صدرایی، درصدد استخراج راهکارهای علمی و عملی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از نگاه ملاصدرا است. برای دستیابی به این هدف، با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، ابتدا بنیان‌های نظری یا مفروضات بنیادین مسئله را با توجه به مبانی انسان‌شناختی صدرا ذکر کرده‌ایم که عبارتند از: «نوع واحد بودن انسان در ابتدا و انواع متعدد آن در ادامه زندگی»، «وحدت شخصیت انسان»، «نقش اعمال در شکل‌دهی به شخصیت انسان»، «رابطة ظاهر و باطن»، «اصالت تعادل روحی» و «کثرت‌گرایی در نسخه‌های درمانی». سپس با تکیه بر این مبانی و همچنین با جست‌وجو در آثار مختلف صدرا، راهکارهای صدرایی برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را در دو دستة راهکارهای علمی - معرفتی و راهکارهای عملی- اجرایی ذکر کرده‌ایم. در راهکارهای دستة اول، شش راهکار «تقویت علم و ادراک»، «تقویت تعقل»، «تقویت خودآگاهی»، «مرگ‌اندیشی»، «آموزش‌های همگانی و معرفی الگوها» و «ایجاد فهم مشترک» را به دست آورده‌ایم و در راهکارهای دستة دوم نیز «تعدیل نیازها»، «ترویج اعتدال‌گرایی»، «اصلاح نظام تغذیه»، «هدایت شغلی افراد»، «افزایش کنترل‌های خانوادگی» و «حمایت مشاوره‌ای از خانواده‌ها» را از مبانی و سخنان صدرا استخراج کرده‌ایم.
احمدحسین شریفی
دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 203-222
چکیده
مسئلۀ اصلی این نوشتار، این است که برای اطمینان‌‌بخش بودن مطالعات توصیفی آسیب‌های اجتماعی و انتساب آنها به فکر و اندیشۀ اسلامی، رعایت چه اصول و الزامات روش‌شناختی لازم است؟ برای پاسخ به این پرسش، با تفکیک مطالعات توصیفی آسیب‌های اجتماعی به پنج بخشِ تعریف، توصیف، تفسیر، تبیین و پیش‌بینی، تلاش شده تا با استفاده از روش استنباطی و ...
بیشتر
مسئلۀ اصلی این نوشتار، این است که برای اطمینان‌‌بخش بودن مطالعات توصیفی آسیب‌های اجتماعی و انتساب آنها به فکر و اندیشۀ اسلامی، رعایت چه اصول و الزامات روش‌شناختی لازم است؟ برای پاسخ به این پرسش، با تفکیک مطالعات توصیفی آسیب‌های اجتماعی به پنج بخشِ تعریف، توصیف، تفسیر، تبیین و پیش‌بینی، تلاش شده تا با استفاده از روش استنباطی و با تکیه بر مبانی فکر اسلامی، الزامات روش‌شناختی هر کدام از این بخش‌ها را بیان کنیم. پرهیز از تعاریف حدی، سنجش‌پذیر بودن، همه‌جانبه بودن و تأثیرپذیری تعریف از نظام باورها و ارزش‌ها، چهار اصل روش‌شناختی تعریف است. صدق و کذب‌پذیری، جامعیت، استفاده از روش ترکیبی و وضوح و بی‌طرفانه بودن نیز چهار اصل روش‌شناختی توصیف‌اند. ضابطه‌مندی، تأثیرپذیری از بینش‌ها و گرایش‌ها، استفاده از روش‌های درون‌کاو و سنجش‌پذیر بودن نیز از الزامات روش‌شناختی مقام تفسیرند. برخورداری از نگاهی کثرت‌گرایانه، سنجش‌پذیری، تحویل‌گرایی و کارآمدی نیز اصولی‌اند که در مقام تبیین باید مورد توجه قرار گیرند و بالاخره، دشواری، عدم قطعیت و سنجش‌پذیری نیز از قواعد و مسائلی است که در مقام پیش‌بینی آسیب‌های اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرند.
نصرالله آقاجانی؛ علی عوض پور کشکولی
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 207-228
چکیده
حاشیه‌نشینی به‌مثابه پدیده اجتماعی، ساختار و ویژگی‌های اجتماعی خاصی دارد که آن را از مفهوم سکونت در پیرامون شهر متمایز می‌سازد و تقریباً عواملی که سبب ایجاد آن می‌شود، هویت آن را هم می‌سازد. عناصر اصلی هویت حاشینه‌نشینی دارای ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و بهداشتی است و عوامل ایجاد آن‌هم در سه حوزه فرهنگی، اقتصادی و امنیتی ...
بیشتر
حاشیه‌نشینی به‌مثابه پدیده اجتماعی، ساختار و ویژگی‌های اجتماعی خاصی دارد که آن را از مفهوم سکونت در پیرامون شهر متمایز می‌سازد و تقریباً عواملی که سبب ایجاد آن می‌شود، هویت آن را هم می‌سازد. عناصر اصلی هویت حاشینه‌نشینی دارای ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و بهداشتی است و عوامل ایجاد آن‌هم در سه حوزه فرهنگی، اقتصادی و امنیتی و نیز در سطوح مختلف خرد، میانی و کلان یا ساختاری قابل بررسی است. پرهیز از رویکرد ناقص و یک بعدی به مسئله حاشیه‌نشینی و اتخاذ رویکردی جامع به آن مقتضی توجه به همه این عوامل در سطوح مذکور است. لذا به‌صورت کلی می‌توان تأثیر نه عامل را در ایجاد حاشینه‌نشینی بررسی کرد و قهرا راه حل‌های حاشیه‌نشینی هم معطوف به این حوزه‌ها خواهد بود
حبیب داستانی بِنیسی؛ حسن غفاری فر
دوره 1، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 207-234
چکیده
جذّابیّت‌های متعدّد بازی‌های دیجیتالی (اعمّ از: بازی‌های رایانه‌ای، اندرویدی، و...) و دسترسی آسان به آنها، موجب توجّه روزافزون اقشار مختلف جامعه به این رسانۀ جدید شده است، به گونه‌ای که امروزه بخش عمده‌ای از شبانه‌روز بسیاری از کودکان، نوجوانان و جوانان به استفاده از بازی‌های دیجیتالی اختصاص می‌یابد.تمایل فراوان مردم جهان ...
بیشتر
جذّابیّت‌های متعدّد بازی‌های دیجیتالی (اعمّ از: بازی‌های رایانه‌ای، اندرویدی، و...) و دسترسی آسان به آنها، موجب توجّه روزافزون اقشار مختلف جامعه به این رسانۀ جدید شده است، به گونه‌ای که امروزه بخش عمده‌ای از شبانه‌روز بسیاری از کودکان، نوجوانان و جوانان به استفاده از بازی‌های دیجیتالی اختصاص می‌یابد.تمایل فراوان مردم جهان و ایران به این مقولۀ نو رسانه‌ای، سبب توجّه و سرمایه‌گذاری فراوان صاحبان اندیشه و سرمایه در این صنعت گردیده است تا بتوانند ضمن درآمدزایی سرشار از آن، به ترویج و نهادینه‌سازی تفکّرات خود بپردازند و در حقیقت، بازی دیجیتالی، یکی از بهترین و پُربازده‌ترین راهکنش‌های قابل انتخاب با بالاترین سطح تأثیرگذاری در مخاطبین است.بهره‌گیری از تکنیک‌های مختلف فنّی و پیچیده (فارغ از سطوح: راهبرد، راهکنش، و اهداف موضوعی) در راستای مقاصد توسعه‌دهندگان بازی‌های دیجیتالی و افراد پشت‌پردۀ تولید، از مهم‌ترین دلایل تأثیرگذاری بازی‌ها بر روی بازی‌بازان می‌باشد، که به شدّت مورد غفلت پژوهشگران قرار گرفته است، و هیچ‌گونه آسیب‌شناسی تخصّصی در این زمینه صورت نپذیرفته است.«رنگ» به عنوان یکی از پرکاربردترین تکنیک‌های مورد استفاده در بازی‌های دیجیتالی، دارای ابعاد فنّی و محتوایی فراوانی است که در این مقاله تلاش می‌شود ضمن ارائۀ این پژوهش بینارشته‌ای برای نخستین‌بار، به بررسی روش‌های استفاده از رنگ در بازی‌ها و تبیین روش‌های تأثیرگذاری آن و آسیب‌شناسی این موضوع از منظر اسلام و روان‌شناسی بپردازد.در این مقاله، از روش‌های توصیفی تحلیلی تبیینی و کیفی مانند تحلیل محتوا و نشانه‌شناسی، و در مباحث دینی از روش‌مطالعات کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری استفاده شده است.
مهدی جمشیدی
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 209-230
چکیده
در این مقاله، ازآن‌جهت به مقولۀ «سیاست اجتماعی دین‌مَدارانه» پرداخته شده که یکی از متعلَّقات عمدۀ آن، «آسیب‌های اجتماعی» هستند، به‌طوری‌که از سیاست اجتماعی، انتظار می‌رود که جهان اجتماعی را به‌گونه‌ای تدبیر و طرّاحی کند که آسیب‌های اجتماعی در آن، وضع اقلّی و محدود داشته باشند، یا چنانچه گسترش و فزونی یافتند، کاهش ...
بیشتر
در این مقاله، ازآن‌جهت به مقولۀ «سیاست اجتماعی دین‌مَدارانه» پرداخته شده که یکی از متعلَّقات عمدۀ آن، «آسیب‌های اجتماعی» هستند، به‌طوری‌که از سیاست اجتماعی، انتظار می‌رود که جهان اجتماعی را به‌گونه‌ای تدبیر و طرّاحی کند که آسیب‌های اجتماعی در آن، وضع اقلّی و محدود داشته باشند، یا چنانچه گسترش و فزونی یافتند، کاهش یابد. امّا پیش از اینکه ماهیّت سیاست اجتماعی دین‌مَدارانه و نحوۀ مواجهۀ متمایز آن با آسیب‌های اجتماعی، تعیین و مشخص شود، باید به «شرایط» و «زمینه‌ها»یی که خود آن را دربرگرفته و بر آن اثر می‌گذارند، نظر افکند و شناخت. ازاین‌رو، در این مقاله کوشیده شده تا چنین زمینه‌های غالب و دربرگیرنده‌ای، شناسایی و تحلیل شوند. براین‌اساس، زمینه‌های یافته شده عبارتند از «زمینه‌های علمی- مفهومی» که ناظر به دین و تصرّف در معنای اصطلاحات است؛ «زمینه‌های علمی- نظریه‌ای» که ناظر به دین و خَلق رهیافت نظری است؛ «زمینه‌های تجویزی- سیاستی» که ناظر به دین و عنصر تمایزبخش دولت دینی است؛ «زمینه‌های عینی- بیرونی» که ناظر به دین و جهانی‌گری تجدُّد اجتماعی است؛ و «زمینه‌های عینی- درونی» که ناظر به دین و جهان اجتماعی پساانقلاب است.
فاطمه صحراییان؛ طاهره جعفری
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 229-256
چکیده
با توجه به اینکه خانواده سالم مناسبترین زمینه کمال و تعالی فرد و جامعه است. و شرط پویایی و استواری خانواده،وجود روابط صحیح و پایدار میان همسران است.هدف از این پژوهش مطالعه تطبیقی مولفه های فرهنگی خانواده پایدار از دیدگاه خانواده های تهرانی و شاخص های مطلوب در تعالیم اسلامی نیز بود. بنابراین در پژوهش حاضر میزان اعتقاد به شاخص های فرهنگی ...
بیشتر
با توجه به اینکه خانواده سالم مناسبترین زمینه کمال و تعالی فرد و جامعه است. و شرط پویایی و استواری خانواده،وجود روابط صحیح و پایدار میان همسران است.هدف از این پژوهش مطالعه تطبیقی مولفه های فرهنگی خانواده پایدار از دیدگاه خانواده های تهرانی و شاخص های مطلوب در تعالیم اسلامی نیز بود. بنابراین در پژوهش حاضر میزان اعتقاد به شاخص های فرهنگی ( اسلامی٫ جامعه شناختی) خانواده پایدار در میان زنان و مردان متأهل شهر تهران که حداقل پنج سال از زندگی مشترک آنها گذشته باشد،بررسی شد.درتدوین چارچوب نظری این پژوهش،از نظریه های مطلوب اسلامی،نظریه های جامعه شناختی (فردگرایی و کنش متقابل نمادین)استفاده شد.روش مورد استفاده پیمایش و داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است.حجم نمونه ۲۱۲نفر از زنان و مردان متأهل مناطق ۲۲گانه شهر تهران که بااستفاده از جدولlin و روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده است. تجزیه و تحلیل داده ها،با آمار توصیفی(جداول توزیع فراوانی) و آمار استنباطی(آزمون کای اسکوئر)،و با استفاده از نرم افزار spss صورت گرفته است. یافته ها نشان داد که میزان اعتقاد به شاخص های تعالیم اسلامی برای ثبات خانواده با منطقه محل سکونت رابطه معنادار دارد، همچنین یافته ها حاکی از وجود رابطه معنادار بین شاخص جامعه شناختی و منطقه محل سکونت نیز بود . و سرانجام، بین شاخص های اسلامی و جامعه شناختی با هر یک از متغیرهای مستقل پژوهش یعنی ، جنسیت و سن زوجین، میزان تحصیلات زوجین، نوع شغل ،طول مدت زندگی زناشویی و تعداد فرزند رابطه معناداری یافت نشد .
صالح قاسمی
مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 01 فروردین 1401
چکیده
کاهش سریع و بی نظیر شاخصه های نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در ایران اسلامی پیامدهای گسترده ای در پی داشته است که از مهم ترین آنها می توان به پیامدهای پیچیده و شبکه ای اجتماعی اشاره کرد.از جمله اصلی ترین مصادیق پیامدها و آسیب های اجتماعی برآمده از کاهش نرخ رشد جمعیت (YGR) ، سقوط نرخ فرزندآوری (TFR) و رواج الگوی بی فرزندی و تک فرزندی در جامعه ...
بیشتر
کاهش سریع و بی نظیر شاخصه های نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در ایران اسلامی پیامدهای گسترده ای در پی داشته است که از مهم ترین آنها می توان به پیامدهای پیچیده و شبکه ای اجتماعی اشاره کرد.از جمله اصلی ترین مصادیق پیامدها و آسیب های اجتماعی برآمده از کاهش نرخ رشد جمعیت (YGR) ، سقوط نرخ فرزندآوری (TFR) و رواج الگوی بی فرزندی و تک فرزندی در جامعه ایران می توان به کاهش بعد خانوار ، دگرگونی ساختاری نهاد خانواده و روابط خانوادگی اشاره نمود که منجر به تضعیف و گسست روابط عاطفی بین اعضای خانواده و به ویژه همسران شده است. افزایش محسوس نرخ طلاق در سال های آغازین زندگی که معمولا بصورت توافقی انجام می شود و فراتر از آن تشدید گسترده پدیده طلاق عاطفی ، متغیری است که به شدت از دگرگونی الگوی فرزندآوری، کاهش نرخ رشد جمعیت (YGR) و نرخ باروری (TFR) متاثر شده اند.
سیدعبدالرسول علم الهدی
مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 01 فروردین 1401
چکیده
فراگیری رسانه‌های الکترونیک در کنار تهاجم فرهنگی غرب، موجب گسترش فضای تحریک نیاز جنسی در جامعه ایران شده است که چالش‌های متعددی را در امنیت اخلاقی جامعه، شکل‌گیری هویت کودکان، مدیریت نیاز جنسی برای نوجوانان و جوانان و بالاخره استحکام خانواده در ایران به وجود آورده است. هدف از این مقاله، پاسخ به چگونگی تربیت عفیفانه برای رشد اخلاق ...
بیشتر
فراگیری رسانه‌های الکترونیک در کنار تهاجم فرهنگی غرب، موجب گسترش فضای تحریک نیاز جنسی در جامعه ایران شده است که چالش‌های متعددی را در امنیت اخلاقی جامعه، شکل‌گیری هویت کودکان، مدیریت نیاز جنسی برای نوجوانان و جوانان و بالاخره استحکام خانواده در ایران به وجود آورده است. هدف از این مقاله، پاسخ به چگونگی تربیت عفیفانه برای رشد اخلاق جنسی با رویکردی اسلامی در پیشگیری از آسیب‌های روانی- اجتماعی مرتبط با این حوزه است. برای پاسخ به این مسئله با روش تحلیلی- استنباطی و مطالعه‌ای میان‌رشته‌ای در معارف اسلامی و دانش ارتباطات، ضمن توجه به مفهوم ارتباط عفیفانه به‌مثابه نظریه‌ای فرهنگی- ارتباطی، به‌صورت‌بندی مفهوم جدیدی به نام تربیت عفیفانه با توجه به تعریف تربیت اسلامی پرداخته شد. همچنین با تکیه بر روش ها و مکانیسم های تربیت اسلامی، جامعه پذیری و اخلاق جنسی، سرفصل های تربیت عفیفانه استخراج شد. یافته های تحقیق، نشان می دهد که آموزه های دینی تربیت عفیفانه بر ارتباطات کلامی(محتوای سخن) و غیرکلامی (صوت، استیذان، ارتباط صمیمی با نامحرم، عطر، ازدواج، حجاب، نگاه، عدم تبرج و عدم اختلاط) تأکید دارد. در پایان جدولی از تربیت عفیفانه برای سه دوره کودکی، نوجوانی و جوانی ارائه شد که روش‌ها، عامل‌ها و محتوای تربیت عفیفانه را مشخص میکند.
علیرضا پویا
مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 01 فروردین 1401
چکیده
این مقاله از سه بخش تشکیل شده است. بخش نخست، به چیستی آسیب‌های اجتماعی و چگونگی تأثیر مبانی ارزشی در تعریف و تعیین مصداق آسیب‌ها و پیشگیری از آنها پرداخته و نتیجه‌گیری شده است که گرچه مصادیق انواعی از آسیب‌های اجتماعی ممکن است در جوامع مختلف یکسان باشد اما به هرحال محدوده و مصادیق آسیب‌ها و راهکارهای پیشگیری از آنها با مبانی ...
بیشتر
این مقاله از سه بخش تشکیل شده است. بخش نخست، به چیستی آسیب‌های اجتماعی و چگونگی تأثیر مبانی ارزشی در تعریف و تعیین مصداق آسیب‌ها و پیشگیری از آنها پرداخته و نتیجه‌گیری شده است که گرچه مصادیق انواعی از آسیب‌های اجتماعی ممکن است در جوامع مختلف یکسان باشد اما به هرحال محدوده و مصادیق آسیب‌ها و راهکارهای پیشگیری از آنها با مبانی و ارزش‌های ما نسبت به آسیب‌ها در ارتباط است. بخش دوم، فهرست‌وار به آسیب‌هایی اشاره شده که امروزه از سوی تکنولوژی‌های جدید ارتباطی شامل برنامه‌های ماهواره‌ای، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی و بازی‌های رایانه‌ای به‌طور گسترده و اثرگذار، جامعۀ ما را از جنبۀ اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی تهدید میکند و در ادامه نیز به برخی پیشنهاد‌های مقابله با این تهدیدات اشاره شده است. بخش سوم، مهم‌ترین بخش مقاله است، با بحث و بررسی دیدگاه قرآن دربارۀ راهبردهای رسانه‌ای در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، چند راهبرد کلان از آیات قرآن استخراج شده و نتیجه‌گیری شده است که با به‌کارگیری آنها از طریق رسانه‌های جمعی کشور و مشارکت و هماهنگی با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط بتوان به نحو اصولی و بنیادی از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کرد.
